لغو ممنوعیت تحصیل مجدد مشمولان نظام وظیفه در یک مقطع تحصیلی

لغو ممنوعیت تحصیل مجدد مشمولان نظام وظیفه در یک مقطع تحصیلی در بخشنامه‌ای جدید از سوی دیوان عدالت اداری،که مقرر می‌داشت «مشمولان قبل از اتمام خدمت یـا قبل از دریافت معافیت دائم خـدمت وظیفه عمومی مجاز به ادامه تحصیل در مقاطعی که قبلاً از آن مقطع فارغ التحصیل شده‌اند نباشند.» را باطل اعلام کرد.

لغو ممنوعیت تحصیل مجدد مشمولان در یک مقطع

در ادامه، بخشنامه لغو ممنوعیت تحصیل مجدد مشمولان نظام وظیفه در یک مقطع تحصیلی آمده است:

• از: سازمان وظیفه عمومی ناجا– معاونت مشمولان و امور معافیت‌ها
• به: ریاست محترم سازمان امور دانشجویی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
• موضوع: درخواست معافیت تحصیلی

سلام علیکم

با احترام به آگاهی می‌رساند طبق ماده (35) قانون خدمت وظیفه عمومی و ماده (6) آیین‌نامه اجرایی معافیت تحصیلی این معافیت برای هر یک از مقاطع دانشگاهی فقط یک بار صادر می‌شود، لذا مشمولان قبل از پایان خدمت یا اخـذ معافیت دائم خـدمت وظیفه عمومی مجاز به ادامه تحصیل در مقاطعی که قبلاً از آن مقطع فارغ التحصیل شده‌اند نیستند.

علیهذا بـا توجه بـه اینکه «فـارغ التحصیلان مقاطع کاردانی و بـالاتر، مجاز بـه ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد پیوسته و همچنین دکترای پیوسته نیستند»، خواهشمند است دستور فرمایید تمام دانشگاهها و مراکز و موسسات آموزش عالی مربوط، به منظور جلوگیری از اشتباه کاربران دفاتر پلیس+10، در برگه درخواست معافیت تحصیلی، الزاماً پیوسته یا ناپیوسته بودن مقطع تحصیلی مشمولان را مشخص کنند و در غیر این صورت دفاتر پلیس+10 از ثبت این‌گونه درخواست‌ها معذور خواهند بود.-رئیس سازمان نظام وظیفه عمومی ناجا”

متن شکایت وارده در خصوص بخشنامه ممنوعیت تحصیل مجدد مشمولان نظام وظیفه در یک مقطع تحصیلی به شرح ذیل است:

” اینجانب وحید شمشیری دانشجوی مقطع کارشناسی مهندسی ایمنی دانشگاه صنعت نفت آبادان به شماره دانشجویی 9256018 در حال تحصیل در ترم 7 هستم؛ اینجانب چند ماهی است که پس از اینکه متوجه شدم در انتخاب رشته خود اشتباه کرده‌ام تصمیم به خواندن دوباره دروس کارشناسی و شرکت دوباره در کنکور تجربی کرده‌ام پس از مدتی طی نامه ای به سازمان امور دانشجویان (وابسته به سازمان نظام وظیفه) با استناد به بخشنامه 2؍2؍325-23 [325؍2؍2-23] مورخ 22؍3؍1395 که مربوط به امور معافیت دانشجویی است بیان می کند «با عنایت به اینکه معافیت برای هر یک از مقاطع تحصیلی (کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) فقط یک بار صادر می شود و مشمولان قبل از اخذ پایان خدمت یا معافیت دائم از خدمت وظیفه عمومی مجاز به تحصیل مجدد در مقاطعی که از آن فارغ التحصیل شده اند نیستند بر همین اساس نیز فارغ التحصیلان مقطع کاردانی و بالاتر مجاز به ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی پیوسته و همچنین دکترای پیوسته نیستند.» طبق بند ذکر شده اینجانب که در خرداد ماه سال 1396 فارغ التحصیل می شدم و خواهان شرکت در کنکور دوباره آزمون سراسری را دارم و همچنین برای شرکت در کنکور سال 1396 باید در بهمن 1395 ثبت نام کنم دیگر حق شرکت در کنکور برای تحصیل مجدد را ندارم و باید بعد از اتمام دوران سربازی (سال 1398) برای کنکور شرکت کنم که در رابطه با این موضوع ذکر چند نکته را لازم می دانم:

1.  تمامی کتابها و آیین نامه های آموزشی و شیوه برگزاری آزمون در سال 1398 با توجه به نظام آموزشی جدید (یعنی 6 سال ابتدایی و 6 سال دبیرستان) تغییر پیدا کرده و کنکور بخش اعظمی از امتیازش مربوط به امتحانات نهایی سالهای دهم و یازدهم و دوازدهم است. در حالی که ما چنین امتحانات نهایی را نگذرانده ایم پس برای کنکور نمی توانیم شرکت کنیم.
2.  اگر شخصی بخواهد بعد از دوران سربازی یعنی 2 سال تمام برای کنکور شرکت کند تمام مباحث آموخته شده به ورطه فراموشی سپرده خواهد شد چون ذهن آدمی فراموش کار است و این موضوع کار را برای ادامه تحصیل دشوار میکند حتی اگر در نکته 1 مشکلی بوجود نیاید.
3.  ماده 7 لایحه قانون اصلاح مواد 7 و 8 قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایران مصوب سال 1358 است در حالی که طبق نامه نظام وظیفه عمومی این امکان تحصیل به گونه ای غیرمستقیم سلب شده است (با توجه به نکات 1 و 2) چه مشکلی برای نظام وظیفه به وجود خواهد آمد در صورتی که کسی 2 بار از معافیت تحصیلی استفاده کند و نه بیشتر بالاخره همه مشغول به این امر مقدس میشوند با این تفاوت که عده ای خیلی زود و عده ای هم پس از گذراندن تحصیلات! آنچه در اینجا مهم و شایان ذکر است: مگر نه این است که اگر دانشجویی، دانش آموزی و یا هر شخص، توانایی تحصیل تا رسیدن به درجات عالیه را دارد در جامعه اسلامی که مهد دین و علم است حمایت های لازم از او به عمل آید تا هم برای پیشرفت خودش و هم برای پیشرفت جامعه اش تلاش کند ولی طبق بند ذکر شده بنده باید دیگر از تحصیل مجدد دست بکشم که این این کار واقعاً استعداد سوزی است.

همچنین طبق قوانین نظام وظیفه هر دانشجویی 4 سال دوره کارشناسی، 1 سال معافیت پس از دوران کارشناسی، 2 سال دوره کارشناسی ارشد و 5 سال دوره دکتری، معافیت تحصیلی دارد یعنی حداقل 12 سال که حتی اگر بنده در دوره دکترای پیوسته شرکت کنم که 7 سال است با احتساب 4 سال معافیت دوره کارشناسی 11 سال می شود که از 12 سال نیز کمتر است و با هم مشکل خاصی برای نظام وظیفه به وجود نمی آید؛ از دیوان عدالت اداری تقاضا دارم این بند را که تحصیل مجدد را از دانشجویان سلب میکند باطل و یک فرصت دوباره به کسانی که یک بار مسیر زندگیشان را اشتباه رفته اند داده شود نه اینکه در راه اشتباهی که رفته بماند و بسوزد و همه استعدادهایش آن هم در جامعه اسلامی بسوزد…”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز در تاریخ 30 بهمن‌ماه 1397 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است:

با عنایت به اینکه به موجب تبصره 1 ماده 33 قانون خدمت وظیفه عمومی، حداکثر معافیت تحصیلی در هر یک از مقاطع تحصیلی پیش‌بینی شده است و به موجب قسمت ذیل ماده 35 قانون مذکور و ماده 6 آیین‌نامه اجرایی معافیت تحصیلی، این معافیت در هر مقطع تحصیلی فقط یک بار صادر می‌شود، بنا به مراتب اطلاق مصوبـه مورد شکایت ناظر بر مواردی که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر الزاماً مستلزم طی آن از مقطع قبلی است باعث اعمال محدودیت حق بر آموزش می‌شود و به همین جهت خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات وضع شده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.

محمدکاظم بهرامی * رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری *