جهت مشاوره در زمینه جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
از تلفن ثابت در سراسر کشور با شماره ۱۶۱۳_۹۰۷_۹۰۹ (بدون پیش شماره) تماس بگیرید
در صورت عدم دسترسی به تلفن ثابت یا استفاده از کد تخفیف کلیک کنید.
پاسخگویی از ۸ صبح تا ۱۲ شب حتی ایام تعطیل
جزوه جمعبندی شیمی کنکور , شیمی درس اختصاصی رشته های تجربی و ریاضی هستش که در رشته ی تجربی پس از زیست شناسی از اهمیت بالایی برخوردار است و در رشته ی ریاضی و علوم فنی پس ازدروس ریاضی و فیزیک قرار میگیرد.
جزوه جمعبندی شیمی کنکور , اکثر مطالب و سوالاتی که از این درس در کنکور سراسری طرح میشوند مطالب حفظیاتی و مفاهیم هستند که متاسفانه در رشته ی ریاضی مورد غفلت داوطلبان قرار میگیرد و داوطلبان این رشته عموما درصد های پایینی در این درس دارند که به همین علت باعث رتبه آور بودن این درس در رشته ریاضی میشود بگونه ای که اگرکسی در کنکور ریاضی شیمی را درصد بالایی بزند رتبه اش بصورت کاملا محسوس تغییر کرده و افزایش چشمگیری میابد.
جزوه جمعبندی شیمی کنکور , البته از اهمیت این درس در کنکور تجربی هم نمیتوان چشم پوشی کرد زیرا که پس از زیست شناسی در رتبه ی دوم از نظر اهمیت قرار میگیرد که با توجه به اکثر رشته های دانشگاهی علوم تجربی ضریب بالایی داشته و از اهمیت خاصی برخوردار است. در کل داوطلبانی که برای این درس وقت کافی میگذارند و مطالعه ی اصولی دارند میتوانند به راحتی درصد خوبی را از آن کسب کرده و افزایش رتبه و تراز در آزمون سراسری داشته باشند.
سر فصل ها
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
- جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
جزوه جمعبندی شیمی کنکور , قبل از بررسی خواص دوره ای و گروهی , گروه های جدول تناوبی دانستن نکات زیر مهم و ضروری است:
1.شعاع در جدول تناوبی از بالا به پائین افزایش می یابد,و چپ به راست کاهش شعاع داریم.
2.فلزات الکترون از دست میدهند و به آرایش گاز نجیب ماقبل خود میرسند.
3.نا فلزات با گرفتن الکترون به آرایش گاز نجیب بعد از خود(یا هم دوره ی) خود میرسند.
4.اگر اتم خنثی الکترون از دست بدهد,به کاتیون(گونه ی دارای بار مثبت) تبدیل می شود.
5.اگر اتم خنثی الکترون بگیرد,به آنیون(گونه ی دارای بار منفی)تبدیل می شود.
6.در جدول از بالا به پائین افزایش می یابند:
عدد اتمی
عدد جرمی
واکنش پذیری فلزات
7.درجدول از چپ به راست افزایش می یابند:
عدد اتمی
عدد جرمی
الکترو نگاتیوی
چگالی
انرژی نخستین یونش
نقطه ی ذوب و جوش(البته درمورد این موضوع در روزهای آتی با سوالی از کنکور 95 بحث خواهیم کرد. بار مؤثر هسته
عنصر از جدول تناوبی درطبیعت یافت می شوند که به سه گروه
فلز ، نافلز و شبه فلز تقسیم می شوند.
که از این میان ۶۶ عنصر فلز بوده
که شامل;
تمامی عناصر گروه 1(A|) تا 12(B||)
گروه ۱۳ (A|||) به جز B
از گروه۱۴ (VA|) دوعنصر Snو Pb
و در گروه ۱۵ (VA) Bi می باشد
توجه فرمایید که در گروه ۱۶ ،۱۷و۱۸هیچ فلزی نداریم.
۱۷عنصر از جدول تناوبی نافلز می باشند
که ۱۱مورد آنها گازی شکل ،یک مورد مایع و۵مورد جامد می باشند.
در گروه ۱تا۱۳ هیچ نافلزی نداریم.
۸ مورد شبه فلز در جدول تناوبی وجود دارد که در گروه های
13(IIIA)
14(IVA)
15(VA)
16(VIA)
17(VIIA)
قرار دادند.
جزوه جمعبندی شیمی کنکور
در گروه ۱۳و۱۷ یک مورد
ودرگروه ۱۴ و۱۵ و۱۶ هرکدام دو مورد عنصر شبه فلز داریم.
تنها گروهی که می توانیم سه حالت جامد ،مایع و گاز رابیابیم گروه ۱۷ جدول تناوبی می باشد.
توجه داشته باشید بدلیل ویژگی های منحصر بفرد عنصر هیدروژن آن را جدا گانه بررسی کرده و جز گروه اول درنظر نگرفته ایم
ویژگی های فلزات گروه اول
از با لا به پائین عبارت اند از:
Li
Na
K
Rb
Cs
Fr
خواص فرانسیم به دلیل پرتو زا و کمیاب بودن بررسی نمیگردد.
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
به فلزات گروه اول قلیایی می گویند.زیرا در آب ایجاد خصلت بازی (قلیایی) می کنند.
این گروه از نظر تغییرات خواص گروهی منظم ترین گروه در جدول تناوبی می باشد.
آرایش الکترونی لایه ظرفیت این گروه به nS1 ختم می شود.
فلزات این گروه با از دست دادن تنها یک الکترون به آرایش هشتایی پایدار(یعنی گاز نجیب ما قبل خود می رسند)و تشکیل +Mرا می دهند.
در این گروه از بالا به پائین شعاع افزایش می یابد.
به دلیل افزایش شعاع ; پیوند فلزی بین اتم های فلز سست می شود,و در نتیجه از بالا به پائین نقطه ی ذوب و جوش و سختی کاهش می یابد.
به دلیل افزایش شعاع جاذبه ی هسته روی الکترون لایه ی ظرفیتی کاهش می یابد که همان کاهش بار موثر هسته است. پس از بالا به پایین از دست دادن الکترون راحتتر می شود, و در نتیجه خصلت فلزی افزایش می یابد.
هرچقدر فلزی الکترون راحتتر از دست بدهد,واکنش پذیری آن فلز بالا است,پس از بالا به پائین واکنش پذیری نیز افزایش می یابد
بطور مثال واکنش Na با آب سریع است و تولید نور و گرما می کند,اما واکنش Cs با آب بسیار سریع و انفجاری است و تولید نور و گرمایی شدیدی می کند.
واکنش کلی, فلزات گروه اول با آب
M + H2O —–> M(OH) + 1/2 H2
M=فلز گروه اول
M(OH)=هیدروکسد فلز گروه اول
به یاد داشته باشیم شعاع با انرژی نخستین یونش و الکترو نگاتیوی رابطه ی عکس دارد.
از بالا به پائین با افزایش شعاع الکترو نگاتیوی و انرژی نخستین یونش کاهش می یابد.
بطوری که Cs کمترین انرژی نخستین یونش را در جدول تناوبی با 0.7 دارا می باشد.
بیشترین خصلت فلز ی را در جدول تناوبی Cs داراست.
کمترین انرژی نخستین یونش مربوط به Cs است
(مطالب در حد کتاب درسی هستند)
بلوک های جدول تناوبی
بلوک S: زیر لایه ی S در حال پرشدن,شامل گروه 1 و 2 میباشد.
بلوک P: زیرلایه ی P در حال پر شدن,شامل گروه های 13 تا 18 میباشد.
بلوک d:زیر لایه ی d در حال پرشدن,شامل گرو های 3 تا 12 میباشد.(عناصر واسطه)
بلوک f: زیر لایه ی fدر حال پرشدن,شامل لانتانید ها و اکتیند ها ست.(عناصر واسطه ی داخلی)
نکاتی در رابطه با انرژی یونش عناصر
برای سبقت گرفتن از رقیبانتان در کنکور و فهم بهتر از مطالب انرژی یونش دانست مطالب زیر ضروری است.
چون انرژی یونش متضمن جذب انرژی است علامت آن همواره مثبت است.
انرژی یونش در یک تناوب از چپ به راست افزایش می یابد.
دریک تناوب:بار موثر هسته افزایش —جدا کردن الکترون دشوار—انرژی یونش افزایش
انرژی یونش دریک گروه از بالا به پایین کاهش می یابد.
از بالابه پایین بار موثر هسته افزایش می یابداما این اثر با افزایش تعداد الکترون های پوششی در لایه درونی حذف می شود وجدا کردن الکترون آسانتر می شود وانرژی یونش کاهش می یابد.
انرژی یونش عناصر واسطه داخلی تقریبا ثابت است .
فلزات تمایل به از دست دادن الکترون وتشکیل یون مثبت یا همان کاتیون دارند درنتیجه انرژی یونش کمتری دارند ولی نافلزات عناصری با انرژی یونش بالابه شمار می آیند.
گاز های نجیب همه بجز هلیم دارای آرایش الکترونی ns2 /np6 می باشند.
عناصر گروه ۲هریک دارای یک لایه فرعی پرشده در بیرونی ترین لایه اند.
عناصر گروه ۱۲هریک دارای یک لایه فرعی پرشده دربیرونی ترین لایه اند.
عناصر گروه ۱۵ هریک دارای یک لایه فرعی pنیمه پر دربیرونی ترین لایه اند.
آرایش الکترونی عناصر گروه ۲ ،۱۲ ،۱۵ و۱۸بالاتر از انرژی یونش عناصر گروه قبل وبعد خود هستند.
درنتیجه آرایش الکترونی این چهار گروه نسبتا پایدار به شمار می روند وجدا کردن الکترون از آنها دشوار است.
نکاتی در رابطه با انرژی یونش عناصر
برای سبقت گرفتن از رقیبانتان در کنکور و فهم بهتر از مطالب انرژی یونش دانست مطالب زیر ضروری است.
چون انرژی یونش متضمن جذب انرژی است علامت آن همواره مثبت است.
انرژی یونش در یک تناوب از چپ به راست افزایش می یابد.
دریک تناوب:بار موثر هسته افزایش –دا کردن الکترون دشوار–نرژی یونش افزایش
انرژی یونش دریک گروه از بالا به پایین کاهش می یابد.
از بالابه پایین بار موثر هسته افزایش می یابداما این اثر با افزایش تعداد الکترون های پوششی در لایه درونی حذف می شود وجدا کردن الکترون آسانتر می شود وانرژی یونش کاهش می یابد.
انرژی یونش عناصر واسطه داخلی تقریبا ثابت است .
فلزات تمایل به از دست دادن الکترون وتشکیل یون مثبت یا همان کاتیون دارند درنتیجه انرژی یونش کمتری دارند ولی نافلزات عناصری با انرژی یونش بالابه شمار می آیند.
گاز های نجیب همه بجز هلیم دارای آرایش الکترونی ns2 /np6 می باشند.
عناصر گروه ۲هریک دارای یک لایه فرعی پرشده در بیرونی ترین لایه اند.
عناصر گروه ۱۲هریک دارای یک لایه فرعی پرشده دربیرونی ترین لایه اند.
عناصر گروه ۱۵ هریک دارای یک لایه فرعی pنیمه پر دربیرونی ترین لایه اند.
آرایش الکترونی عناصر گروه ۲ ،۱۲ ،۱۵ و۱۸بالاتر از انرژی یونش عناصر گروه قبل وبعد خود هستند.
درنتیجه آرایش الکترونی این چهار گروه نسبتا پایدار به شمار می روند وجدا کردن الکترون از آنها دشوار است.
عدد اتمی: به تعداد پروتون های یک اتم گفته میشود و با Z نمایش داده می شود
عدد جرمی: به تعداد پروتون و نوترون های یک اتم گفته میشود و با A نمایش داده می شود.
اتم و یون یک عنصر در تعداد الکترون و ارایش الکترونی و شعاع با هم تفاوت دارند بطوری که:
شعاع اتم خنثی > شعاع کاتیون
شعاع اتم خنثی < شعاع آنیون
برای جداسازی ایزوتوپ ها از روش فیزیکی استفاده میشود نه شیمیایی چون خواص فیزیکی متفاوت دارن و در خواص شیمیایی یکسان انند
جرم پرتو الفا 4 برابر اتم هیدروژن(H) هست نه مولکول هیدروژن(H-H)
هدف از ازمون شعله یافتن رنگی هست که محلول چند ترکیب شیمیایی فلز دار به چراغ بونزن میدهد
اگر دو الکترون دارای ms متفاوت کنار هم قرار گیرند بین انها یک جاذبه مغناطیسی برقرار می شود
انرژی دومین یونش گروه یک بیشتر از گروه دوم هست
هر چه فراوانی یک ایزوتوپ بیشتر باشد پایداریش هم بیشتره یعنی با هم نسبت مستقیم دارند
در اشعه x طول موج با بار مثبت هسته رابطه مستقیم دارد
نور مریی نسبت به پرتوهای فرابنفش طول موج بلند تر و انرژی کمتر دارد
نحوه ی تعیین گروه و تناوب برای عناصر واسطه
برای تعیین گروه کافیست دو رنج زیر را به خاطر بسپارید باشید:
21________30—–>تناوب 4
39________48—–>تناوب 5
حال بین یکان و دهگان علامت (+)بگذارید تا شماره ی گروه به دست آید.
بطور مثال;
گروه و تناوب عنصری با عدد اتمی 45 را به دست آورید!
4+5=9
گروه این عنصر 9 است و چون به رنج 48_____39 تعلق دارد تناوب 5 است.
گروه و تناوب عنصری با عدد اتمی 29 را به دست آورید!
2+9=11
گروه این عنصر 11 است و چون به رنج 30_____21 تعلق دارد تناوب 4 است.
بخاطر داشته باشید عدد اتمی 30 و 39 از ایین قاعده پیروی نمی کنند.
عدد اتمی 30 گروه 12 است
عدد اتمی 39 گروه 3 است
گازهای نجیب
به ترتیب از بالا به پائین عبارت اند از;
He
Ne
Ar
Kr
Xe
Rn
عناصر این گروه به جز He در آخرین لایه ی الکترونی خود 8 الکترون دارند!
به همین دلیل میل ترکیبی آنها با عناصر دیگر کم است.
در گذشته چون هیچ ترکیبی از عناصر این گروه شناسایی نشده بود
به عناصر این گروه گاز های بی اثر می گفتند
اما امروزه دانشمندان توانسته اند از Rn,Xe,Kr ترکیباتی شناسایی بکنند مانند XeF2(دی فلوئور زنون)و..
(علت اینکه از Ar,Ne,He نتوانسته اند تا کنون ترکیبی حتی در آزمایشگاه هم شناسی بکنند این است که;با موثر هسته ی این عناصر بر روی الکترون های ظرفیتی زیاد است و این موضوع باعث شده که الکترونهای ظرفتی این عناصر برانگیخته نشوند)
عناصر این گروه بصورت تک اتمی هستند,و تنها نافلزاتی هستند که بصورت گازی دو اتمی نیستند
از این عناصر در صنعت استفاده ی زیادی می کنند مانند نئون در تابلوهای تبلیغاتی و آرگون در جوشکاری زیر اتمسفر
فلزات و نافلزات به ترتیب با از دست دادن و گرفتن الکترو به آرایش پایدار هشتایی یا گاز نجیب می رسند.(این موضوع بیشتر در مورد عناصر اصلی صادق است)
نمک طعام (NaCl)
آمونیوم کلرید
(نشادر)(NH4Cl)
رسوب
باریم سولفات(BaSO4)
مس سولفات
خشک(CuSO4)
رسوب نقره کلرید(AgCl)
رنگ شعله آلومینیوم و
منیزیم
اکسید منیزیم(MgO) لایه ای ترد و سفید رنگ
کلسیم کربنات(CaCO3)
قند و شکر
پرتوهای رادیواکتیو
(آلفا – بتا – گاما )
مواد پرتوزا ، هسته ناپایدار داشته و ضمن متلاشی شدن هسته آنها ، پرتوهایی از خود منتشر می کنند که به آنها پرتوهای رادیواکتیو گفته می شود .
پرتوی آلفا
هر ذره پرتوی آلفا شامل ۲ عدد پروتون و ۲ عدد نوترون است ، بنابراین می توان گفت پرتوی آلفا از جنس هسته یون هلیم ( +He2) است . بار مثبت داشته و در میدان الکتریکی به سمت قطب منفی منحرف می شود .
ذرات آلفا هنگام برخورد به موانع مختلف ، الکترون جذب کرده و تبدیل به اتم هلیم می شوند و بصورت گاز هلیم وارد هوا می گردند.
پرتوی بتا
پرتوی بتا از جنس الکترون بوده و بار آن منفی است و در میدان الکتریکی جذب قطب مثبت می شود.
ذرات بتا هنگام برخورد با موانع مختلف جذب شده و بصورت الکترون به زمین برمی گردد .
پرتوی گاما
پرتوی گاما از جنس امواج الکترومغناطیس است که طول موج بسیار کوچکی داشته و بسیار پرانرژی است . بدون بار بوده و در میدان الکتریکی به سمت قطبهای مثبت و منفی منحرف نمی شود .
هر چند که بار ذرات آلفا از بار ذرات بتا بیشتر است ، ولی چون جرم ذرات آلفا خیلی خیلی بیشتر از جرم ذرات بتا است ( حدود ۸۰۰۰ برابر ) لذا میزان انحراف پرتوی آلفا در میدان الکتریکی کمتر از پرتوی بتا است . در واقع می توان گفت نسبت بار به جرم ذرات بتا از ذرات الفا بیشتر است . ( هرچه نسبت بار به جرم بیشتر باشد انحراف بیشتر است)
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
جزوه جمعبندی شیمی کنکور:
ترکیباتی که رنگ قرمز دارن
رنگ شعله لیتیم
رنگ شعله کلسیم
(قرمزنارنجی)
برم(قرمز مایل به قهوه ای)
رسوب نقره کرومات (Ag2CrO4) قرمزقهوه ای
[ بدانیم, پتاسیم دی کرومات نارنجی رنگ است.]
فلز مس قهوه ای مایل به سرخ (سرخ فام)
متیل سرخ در محلول اسیدی
آب کلم سرخ در محیط
اسیدی
محلول آمونیوم کلرید+متیل سرخ
خطی با طول موج 656 نانومتر در طیف نشری خطی هیدروژن
گاز نئون موجود در تابلوهای تبلیغاتی,نارنجی مایل به سرخ
پیوند های شیمیایی
پیوندهای شیمیایی ازمتصل شدن اتم ها به یکدیگر ایجادمی شوند که نتیجه تغییر درتوزیع الکترون هستند.
سه نوع پیوند شیمیایی وجود دارد:
1-پیوند یونی : از انتقال الکترون از یک نوع اتم به اتم دیگر تشکیل می شود.جاذبه الکترواستاتیکی بین یون های دارای بار مخالف آنها
ل را دریک ساختار بلوری نگه می دارد.
2-پیوندکوالانسی: الکترون منتقل نمی شود بلکه به اشتراک گذاشته می شود.یک پیوند کوالانسی ساده مرکب ازیک جفت الکترون مشترک دربین دواتم است .مولکول از اتم هایی با پیوندهای کوالانسی تشکیل شده است.
3-پیوند فلزی: درفلزات وآلیاژها وجود دارد الکترون های لایه پیوندی این اتم ها آزادانه درتمام ساختار حرکت می کنند.وعامل بستگی اتم ها هستند.
ترکیباتی که رنگ زرد دارند
گاز های F2 _ Cl2
گوگرد
رسوب سرب II یدید(PbI2)
رسوب سرب II
کرومات(PbCrO4)
محلول پتاسیم کرومات (K2CrO4)
رنگ شعله سدیم
رنگ شعله بنزن
آب کلم سرخ در محیط بازی
متیل سرخ در محلول بازی
محلول سدیم استات + متیل سرخ
رنگ های آزمون شعله
آزمون شعله (Flame test) برای شناسایی یون های فلزی در ترکیبات معدنی بکار می رود.
هر یون، رنگ خاص خود را دارد. این رنگ ها از حرکت الکترون ها در یون های فلزی ایجاد می شود.
لیتیم؛ +Li قرمز دانه
سدیم؛ +Na زرد
پتاسیم؛ +K یاس بنفش
روبیدیم؛ +Rb قرمز- بنفش
سزیم؛ +Cs آبی- بنفش
کلسیم؛ +Ca2 قرمز آجری
استرانسیم؛ +Sr2 لاکی تا قرمز مایل به زرد
باریم؛ +Ba2 سبز کم رنگ
رادیم؛ +Ra2 قرمز لاکی
مس؛ +Cu2 سبز
آهن؛ +Fe2 ونیز +Fe3 نارنجی- قهوه ای
بور؛ +B3 سبز روشن
ایندیم؛ +In3 آبی- نیلی
سرب؛ +Pb2 آبی- سفید
آرسنیک؛ +As3 آبی
آنتیموان؛ +Sb3 ونیز +Sb5 سبز کم رنگ
سلنیم؛ +Se2 ونیز +Se4 آبی لاجوردی
روی؛ +Zn2 بی رنگ (سبز مایل به آبی)
هر یون فلزی دارای لایه ی ظرفیت پُر می باشد. لذا در اثر حرارت؛ الکترون های لایه ی ظرفیت یون فلزی، مقداری انرژی جذب می کنند و به تراز بالاتر می روند.
به دلیل ناپایداری حضور الکترون در تراز بالا، این الکترون ها مجبور به برگشت به سطح تراز قبلی می شوند که موقع برگشت، همان انرژی جذب شده را به صورت نور منتشر می کنند. بنابراین، شدت رنگ شعله ی هر فلز، بستگی به مقدار انرژی منتشر شده در اثر جهش به سطح پایین تر دارد.
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
ترکیباتی که رنگ سبز دارند
برخورد پرتوی کاتدی با ماده فلوئورسنت
خط سبز با طول موج ۴۸۶ نانومتر در طیف نشری خطی هیدروژن
رنگ شعله ترکیبات مس دار
یون نیکل دو بار مثبت
آهن( II) هیدروکسید
کروم (III) اکسیدCr2O3
ترکیباتی که رنگ نارنجی
دارند
رنگ شعله کلسیم
رنگ شعله براده آهن(سوختن آهن)
آمونیوم دی کرومات
نکات الکترونگاتیوی
دریک تناوب از چپ به راست با کاهش شعاع افزایش می یابد پس هالوژن ها دارای بیشترین الکترونگاتیوی و فلزات قلیایی دارای کمترین الکترونگاتیوی هستند.
دریک گروه از بالا به پایین با افزایش شعاع کاهش می یابد پس بیشترین الکترونگاتیوی مربوط
به F و کمترین آن مربوط بهCs است.
الکترونگاتیوی برای گاز های نجیب مطرح نمی شود.
الکترونگاتیوی ۴ عنصر را حداقل باید به ذهن بسپاریم
F=4 , O=3.5 , Cl=3 , N=3.1
در یک ترکیب هر چه اختلاف الکترونگاتیوی بیشتر باشد آن عنصر خصلت یونی بیشتری دارد.
ترکیب دارای الکترونگاتیوی کمتر از0.4 کوالانسی ناقطبی
ترکیب دارای الکترونگاتیوی بین 0.4و1.7کوالانسی قطبی
الکترونگاتیوی بیشتر از 1.7یونی می باشد
برخی مهم ترین مواد
نامحلول
نقره کرومات Ag2CrO4
(قرمز قهوه ای)
سرب (II) کرومات PbCrO4
(زرد)
نقره کلرید Agcl (سفید)
سرب (II) یدید pbI2 (زرد)
آهن (III) هیدروکسید Fe(OH)3 (قرمز قهوه ای)
منیزیم فسفات Mg3(PO4)2
(سفید)
باریم سولفات BaSO4
(سفید)
ویتامین های
دکه! (D,A,K,E)
کروم (III) اکسید (سبز)
همه فلزات
بررسی حلال های مهم در شیمی کنکور باتمام ویژگی ها
آب H2O
از یک اتم اکسیژن و دو اتم هیدروژن تشکیل شده است
زاویه ی پیوندی آن 104.5 می باشد
اتم های هیدروژن دارای جزئی بار مثبت و اتم اکسیژن دارای جزئی بار منفی است
ماده ای بی بو,بی رنگ است و در حالت خالص دارای PH برابر 7 می باشد
آب یک ترکیب
آمفوتر است
تنهای ماده ای است که به سه حالت جامد,مایع و گاز بطور طبیعی در کره ی زمین یافت می شود.
جزوه جمعبندی شیمی کنکور
زمانی که آب به یخ تبدیل میشود چگالی آن کاهش می یابد.به همین دلیل یخ روی آب شناور می ماند
کشش سطحی آب به دلیل وجود نیروهای هم چسبی بسیار بالاست.یعنی تمایل دارد بجای پخش شدن بصورت فشرده و قطره ای بماند
مولکولی قطبی است
توانایی تشکیل پیوند هیدروژنی دارد
مهم ترین حلال صنعتی
محلول آبی : محلولهایی که حلال آنها آب است
چگالی آب برابر یک گرم بر سانتی متر مکعب است(g/cm3)
ظرفیت گرمایی ویژه آن بدلیل وجود پیوندهای هیدروژنی بالاست.
ظرفیت گرمایی ویژه آب در حالت های فیزیکی مختلف
H2O(l)>H2O(s)>H2O(g)
اتانول( CH3CH2OH)
اتیل الکل و الکل میوه نام های دیگر این ترکیب هستند
ترکیبی با بوی خاص و خصلت آتش گیری است
در نوشیدنی های الکلی با درصد های مختلفی وجود دارد
بعنوان سوخت در برخی ماشین های جدید استفاده می شود
در صنایع عطر سازی
و ادکلن کاربرد دارد
دو بخش قطبی و
ناقطبی دارد
توانایی تشکیل پیوند هیدروژنی دارد
مهم ترین حلال صنعتی پس از آب
مایع بی رنگ و فرار
در مواد غذایی,مواد دارویی، آرایشی و بهداشتی و ضدعفونی کردن زخم ها نیز کاربرد دارد
هگزان C6H14
از خانواده ی آلکان هاست
مولکول ناقطبی
در حالت خالص مایع است,فرار و بی رنگ می باشد.
دارای بوی نامطبوع است
بسیار قابل اشتعال است و بخارات هگزان قابلیت
انفجار دارند
از نفت خام به دست می آید
رقیق کننده برای رنگهای
پوششی است.
بعنوان حلال در استخراج روغن های گیاهی. از دانه هایی مانند سویا و.. نیز استفاده می شود
استون (CH3COCH3)
نام دیگر آن پروپانون است
دارای باند دوگانه ی کربن و اکسیژن می باشد
ساده ترین کتون است
این ماده سمی است,روان,بی رنگ و فرار است و با بویی نسبتا مطبوع مشابه بوی میوه است
به شدت آتش گیر است
مولکولی قطبی است,به همین دلیل حلال مناسب برای اکثر ترکیبات آلی به شمار می رود
به مقدار بسیار کم در خون و ادرار یافت می شود و در مواقع گشنگی و هم چنین در بیماران دیابتی به دلیل کمبود اکسیژن در خون مقدار آن در ادرار افزایش می یابد(بوی میوه در بازدم افراد دیابتی یکی از نشانه های بیماری دیابت است)
به هر نسبتی در آب
حل میشود
حلال مناسب برای رنگها، چربی ها و لاکها است
تولوئن( C6H5CH3 or C7H8)
مولکول ناقطبی و جزوهیدرو کربن های آروماتیک است
به مقدار زیادی در قطران زغال سنگ یافت میشود
خوشبو است
بی رنگ و آتش گیر است
به عنوان حلال در صنایع رنگ و رزین
ترکیبات بی رنگ
بنزن C6H6
تولوئن C7H8
متیل سالیسیلات C8H8O3
گاز N2O4(دی نیتروژن تترا اکسید)
محلول های
آمونیاک(NH3)
هیدروکلریک اسید(HCl)
هیدروفلویوریک اسید(HF)
آب اکسیژنه(H2O2).
اتانول و متانول
محلول های
نیترات نقره(AgNO3)
سدیم کلرید(NaCl)
محلول سدیم کلرید+فنول فتالئین.
محلول آلومینیوم سولفات Al2(SO4)3
سرب (ll)نیترات Pb(NO3)2 و پتاسیم نیترات KNO3
محلول شکر در آب
محلول سدیم سولفات Na2SO4 و محلول باریم کلرید BaCl2
محلول منیزیم کلرید MgCl2 و محلول سدیم فسفات Na3PO4
هگزان(C6H12)واستون(C3H6O)
نکات ریز شیمی
از مهمترین واکنشهای جابجایی دوگانه : واکنشهای رسوبی که در آنها مخلوط کردن محلول دو نمک به تشکیل نمک نامحلول می انجامد
مهمترین کود شیمیایی نیتروژن دار در جهان : آمونیم نیترات ( NH4NO3 )
مهمترین حلال صنعتی پس از آب : اتانول
رایج ترین روش بیان غلظت : غلظت مولار ( مولاریته)
ساده ترین کربوکسیلیک اسید : متانوئیک اسید ( HCOOH )
آشناترین کربوکسیلیک اسید : اتانوئیک اسید ( CH3COOH )
یکی از مهمترین مشتقات کربوکسیلیک اسیدها : استر ها
ساده ترین آمینواسیدها : گلی سین ( آمینو اتانوئیک اسید)
یکی از مهمترین و پرکاربردترین روشهای حفاظت فلزها : حفاظت کاتدی
یکی از ارزشمندترین و پرکاربردترین فلزها : آلومینیم
انجام شدنی ترین واکنشها : واکنشهایی که در فراورده هایشان اتمها به هشت تایی پایدار رسیده اند
تازه ترین مدل اتمی : مدل کوانتومی که بر پایه رفتار دوگانه الکترون و با تاکید بر رفتار موجی الکترون استوار است
خط طیفی با کمترین طول موج ( بیشترین انرژی ) در طیف خطی اتم هیدروژن : خط بنفش با طول موج 410 نانومتر که مربوط به سقوط الکترون از n=6 —-> 2 است
مهمترین نکته در جدول تناوبی : تشابه آرایش الکترونی عنصرهای یک خانواده در بسیاری گروه های جدول
سبکترین ذره زیر اتمی : الکترون
واکنش پذیرترین فلزها :
فلزهای قلیایی
واکنش پذیرترین نافلزها : هالوژنها
سبکترین فلز : لیتیم
مشهورترین فلز قلیایی خاکی : کلسیم
مشهورترین اکتنید : اورانیم
فراوانترین عنصرهای موجود در پوسته زمین : سیلیسیم و اکسیژن
فراوانترین عنصر جهان : هیدروژن
فراوانترین ترکیب هیدروژن : آب
سبکترین عنصر : هیدروژن
کمترین الکترونگاتیوی :
سزیم
بیشترین الکترونگاتیوی : فلوئور
کمترین انرژی نخسیین یونش : سزیم
بیشترین انرژی نخستین یونش :
ساده ترین ترکیبهای آلی : هیدروکربنها
ساده ترین هیدروکربنها : الکانها
اوربیتال با کمترین انرژی در هر تراز انرژی : اربیتال کروی S
پیوند یونی
پیوند یونی نوعی پیوندشیمیایی است
که بر پایه نیروی الکترواستاتیکی (الکتریکی) بین دو یون با بار مخالف شکل میگیرد. پیوند یونی جاذبه بین یونهای ناهم نام است
ترکیبات یونی متشکل از تعداد زیادی آنیون و کاتیون هستند که باشکل هندسی معینی در کنار هم قرار گرفتهاند و یک بلور به وجود میآورند
آرایش منظم وسه بعدی یون ها ومولکول ها دریک بلور را شبکه ی بلور می نامند
مثال:شبکه بلور سدیم کلرید مکعبی می باشد
فرمول شیمیایی یک ترکیب یونی نشانه سادهترین نسبت بین یون ها برای به وجود آوردن بلوری است که از نظر الکتریکی
خنثی باشد
هرچه اختلاف الکترونگاتیوی بین اتمهایی که با هم پیوند دادهاند، بیشتر باشد؛ پیوند بین دو اتم یونیتر میشود
پیوند یونی بین یک فلز ویک نافلز ایجاد می شود
فلز تمایل به ایجاد یون مثبت (کاتیون)دارد
نافلز تمایل به ایجاد یون منفی (آنیون) دارد
بار اغلب یون ها باتوجه به قاعده اوکتت بدست می آید
ترکیب های یونی که کاتیون وآنیون آنها چند اتمی هستند علاوه بر پیوند یونی،پیوند کووالانسی نیز دارند
به محض تشکیل پیوند یونی میان یک فلز ویک نافلز خواص فلزی ونافلزی خود را ازدست می دهند وتبدیل به ترکیب یونی می شوند
دریک فلز معین هر چه بار کاتیون کمتر باشد خصلت یونی پیوند بیشتر است.
جزوه جمعبندی شیمی کنکور
دریک ترکیب یونی مجموع بار مثبت با مجموع بار منفی برابر است ولی مجموع آنیون با مجموع کاتیون لزوما برابر نیست
ویژگی های اصلی ترکیبات یونی
1ساختمان بلوری یا کریستالی در حالت جامد دارند
2سخت هستند
3شکننده اند
4نقطه ذوب و جوش بالایی دارند
5در حالت مایع یا مذاب، رسانای جریان الکتریسیته هستند
برای نام گذاری ترکیبات یونی ابتدا نام کاتیون (سمت راست) و سپس نام آنیون (سمت چپ) را می نویسیم
تشخیص پیوند یونی
کافیست بتوانیم فلزات و نافلزات را بشناسیم پیوند یونی معمولا بین فلز و نافلز تشکیل می گردد
تشخیص فلزات و نافلزات
بطوری کلی سمت چپ جدول فلز و سمت راست نافلز
بلوک s,d ,f همگی فلز هستند(به استثناء هیدروژن)
بلوک p شامل فلز و نافلز و شبه فلز است
پیوند فلزات گروه اول و دوم بجز Be با آنیون ها از نوع یونی است
پیوند فلزات واسطه با آنیونها می تواند یونی یا کووالانسی باشد که بسته به بار موثر هسته بار فلز و سایر عوامل… متفاوت است
از گروه ۱۳ فقط Al می تواند ترکیب یونی برقرار کند. Al با بنیان های اکسیژن دار مانند یون نیترات، سولفات و فسفات و یون فلوئور واکسیژن میتواند پیوند یونی تشکیل دهد
ترکیب یون آمونیوم با آنیون ها از نوع پیوند یونی است
آنیونهای نافلزات گروه ۱۷،۱۶،۱۵ با کاتیون ها پیوند یونی تشکیل می دهند
بریلیم وبور هیچگاه پیوند یونی تشکیل نمی دهند
پیوند هیدروژن با فلزها از نوع یونی است وبا نافلزها از نوع کووالانسی است
فلزاتی که داری چندظرفیت هستند،مانند آهن، قلع، سرب و… درصورت ترکیب شدن با نافلزات ظرفیت کمترشان خصلت یونی بیشتری دارد.
مانند FeCl2 نسبت به FeCl3 خصلت یونی بیشتری دارد
همه ی نمکها ترکیب یونی اند ولی همه ی ترکیبات یونی نمک نیستند
تعادل و ویژگی سامانه ی تعادلی
تمام فرآیندهای برگشت پذیر تعادلی نیستند ولی تمام فرایندهای تعادلی برگشت پذیر هستند
تعادل شیمیایی به حالتی گفته میشود که در آن غلظت واکنش دهنده ها و فراورده ها در واکنش شیمیایی با گذشت زمان تغییر نکند. بعبارتی به یک مقدار ثابتی برسند.معمولا این شرایط زمانی به وجود می آید که سرعت رفت وسرعت برگشت باهم برابر باشند
از نظر ترمودینامیکی منفی بودن آنتالپی و مثبت بودن آنتروپی عوامل مساعد برای خودبه خودی بودن واکنش ها است
در سامانه ی تعادلی یکی از دوعامل آنتروپی و آنتالپی در جهت رفت و دیگری در جهت دیگر مساعد است
سامانه ی تعادلی در ظرف سربسته است
سرعت رفت و برگشت برابر است
خواص ظاهری (ماکروسکوپی) سامانه ی تعادلی ثابت است مانند: دما،غلظت، فشار،رنگ و…
خواص میکروسکوپی سامانه ی تعادلی تغییر می کند. یعنی دائما واکنش رفت و برگشت در حال انجام است وبه عبارتی تعادل پویا می باشد
در یک واکنش تعادلی با این که سرعت واکنش های رفت و برگشت با یکدیگر برابراند اما انرژی های فعال سازی الزاما با یکدیگر برابر نیستند. زیرا تاثیر عوامل دیگر مانند غلظت مواد و ماهیت واکنش دهنده ها می تواند تاثیر نابرابری انرژی های فعال سازی را خنثی کند و باعث برابری سرعت واکنش های رفت و برگشت شوند
در واکنش های تعادلی غلظت فراورده ها وواکنش دهنده ها الزاما باهم برابر نیست
ثابت تعادل
حاصلضرب غلظت فراورده ها به نسبت حاصلضرب غلظت واکنش دهندها است
در رابطه ی ثابت تعادل مواد جامد و مایع خالص لحاظ نمی گرددند
ثابت تعادل را با K نمایش
می دهند
مقدار عددی عددی K بین صفر تا بی نهایت است
مقدار عددی K فقط و فقط به دما بستگی دارد
اعداد مورد استفاده در ثابت تعادل برای مواد حاضر در واکنش بر حسب مولاریته( مول بر لیتر ) است
مقدار ثابت تعادل معیاری برای تشخیص وضعیت تعادل است
در رابطه ی ثابت تعادل حتما باید از غلظت های تعادلی استفاده شود .
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
نکاتی در مورد ثابت تعادل
ثابت تعادل از نظر عددی می تواند به ۵ صورت زیر باشد:
ثابت تعادل کمتر از ۱۰ به توان ۱۰- باشد. در این حالت واکنش تمایل کمتری دارد که در جهت رفت پیشرفت کند و غلظت واکنش دهنده ها خیلی بیشتر از فراورده ها است. و واکنش تقریبا انجام نمی شود ومقدار فراورده ها بسیار ناچیزاست
اگر مقدار عددی K بزرگ باشد (معمولا بین ۱۰به توان ۲و۱۰به توان ۱۰) دراین حالت واکنش پیشرفت خوبی دارد ومقدار قابل توجهی از واکنش دهنده ها به فراورده ها تبدیل می شوند وتعادل درسمت راست یا فراورده ها قرار دارد
اگر مقدار عددی K درمیانه قرار داشته باشد (معمولا بین ۱۰به توان منفی۲و۱۰به توان ۲)دراین حالت تقریبا به یک اندازه از واکنش دهنده ها وفراورده ها وجود دارند
اگر K کوچک باشد معمولا بین ۱۰به توان منفی ۱۰ و۱۰به توان منفی ۲ دراین حالت واکنش پیشرفت خوبی ندارد ومقدار کمی از واکنش دهنده ها به فراورده تبدیل می شوند وتعادل درسمت چپ یا درسمت واکنش دهنده ها
قرار دارد
ثابت تعادل بیشتر از ۱۰ به توان ۱۰ باشد. در این حالت واکنش تقریبا تا مرز کامل شدن انجام می گیرد. وغلظت واکنش دهنده ها خیلی کمتر از فراورده ها است
پس بطور کلی می توان گفت که: اگر مقدار عـددي k بزرگ باشـد⇐ شـرایط ترمودینـامیکی واکنش رفت مسـاعد اسـت ⇐ مـواد واکـنش دهنـده تمایـل زیادي براي تبدیل شدن به فراورده ها دارند.
اگر مقدار عددي k کوچکتر باشـد⇐ شـرایط ترمودینـامیکی
واکنش رفت مساعد نیست ⇐ مواد واکـنش دهنـده تمـایلی
براي تبدیل شدن به فراورده ها ندارند
✔️ اگر یک تعادل را معکوس کنیم، آنگاه مقدار ثابت تعادل نیز معکوس می شود
✔️ اگر ضرایب استوکیومتري یک واکنش تعادلی n برابر شود، آنگاه ثابت تعادل واکنش به توان n میرسد
✔️ اگر یک واکنش تعادلی معین از جمع دو واکنش تعادلی دیگر بدست آیـد، آنگـاه ثابـت تعـادل واکنش معین برابر حاصل ضرب ثابت تعادل آن دو واکنش است
خارج قسمت واکنش
برای پیش بینی جهت پیشرفت واکنش در مسیر رفت یا برگشت معیاری با عنوان خارج قسمت واکنش مطرح می شود
در صورتی که قبل از برقراری تعادل، هم واکنش دهنده و هم فراورده در ظرف وجود داشته باشند، از همان ابتدا واکنش رفت و واکنش برگشت انجام می شوند. در این موارد برای این که تشخیص دهیم واکنش در جهت رفت پیش می رود یا در جهت برگشت، ابتدا باید خارج قسمت واکنش (Q) را حساب کنیم. وقتی غلظت واکنش دهنده ها و فراورده ها را در عبارت ثابت تعادل قرار دهیم، آنچه به دست می آید، خارج قسمت واکنش نام دارد
ثابت تعادل (K) و خارج قسمت واکنش (Q) از نظر ظاهری شبیه یکدیگر هستند اما تفاوت مهم آنها این است که در خارج قسمت واکنش (Q) غلظت هایی که قرار می دهیم می توانند غلظت های تعادلی یا غلظت مواد قبل از برقراری تعادل باشند، در حالی که در رابطه ثابت تعادل (K) فقط باید غلظت های تعادلی را قرار دهیم. به عبارتی می توان گفت ثابت تعادل (K) حالت ویژه ای از خارج قسمت واکنش (Q) است
از خارج قسمت واکنش برای پیش بینی جهت واکنش استفاده میشود که به ۳ حالت زیر است
اگردر سامانه تعادل برقرار باشد Q برابر K می شود.و مقدار واکنش دهنده ها و فراورده ها بدون تغییر باقی می ماند غلظت انها ثابت
است
واکنش در حالت تعادل نیست و خواص ماکروسکوپی تعادل تغییر می کند. حاصلضرب غلظت فراورده ها نسبت به حاصلضرب غلظت واکنش دهنده ها بیشتر از حالت تعادلی بوده پس Q بزرگتر ازK است در نتیجه واکنش در جهت برگشت جا به جا می شود وباگذشت زمان Q کاهش می یابدو سرعت واکنش برگشت بیشتر از سرعت واکنش رفت است تا Q=K شده و تعادل برقرار شود
واکنش در حالت تعادل نیست و خواص ماکروسکوپی تعادل تغییر می کند. حاصلضرب غلظت فراورده ها نسبت به حاصلضرب غلظت واکنش دهنده ها کمتر از حالت تعادلی بوده پس K بزرگتر از Q است. در نتیجه واکنش رفت در مقایسه با واکنش برگشت بیشتر رخ می دهد و سرعت واکنش رفت بیشتر از سرعت واکنش برگشت است تاQ=K شده و تعادل برقرار شود
❌ خارج قسمت واکنش می تواند صفر تا بی نهایت باشد اما K بین یک تابی نهایت می باشدزیرا K مربوط به حالت تعادل بوده و در حالت تعادل غلظت هیچ ماده ای صفر نیست❌
❌ هنگامی که می گوییم تعادل در سمت چپ قرار دارد بدین معنی است که مقدار K کوچک است. چون در این حالت تنها می توان دریافت که مقدار K از یک کوچکتر بوده اما نمی توان Q و K را با هم مقایسه نمود. هنگامی که می گوییم تعادل به سمت چپ می رود بدین معنی کهQ>K است. چون در این حالت مقدار عددی K معلوم نیست ولی K هرچه باشد از Q کوچکتر است
فرآیند هابر
تاریخچه:
طی سال های متمادی، تعدادی از شیمی دان ها تلاش کردند تا آمونیاک را از هیدروژن و نیتروژن تهیه کنند تا اینکه سرانجام در سال 1904 میلادی یک دانشمند آلمانی به نام فریتس هابر موفق شد به همراه همکارش لروسینول دستگاهی بسازد که در فشار 200اتمسفر و دمای550 سانتی گراد و در حضور کاتالیزگر اآهن می توانست در « مقیاس آزمایشگاهی» آمونیاک تولید کند. به همین دلیل به افتخار این دانشمند به فرایند ساخت آمونیاک طبق واکنش زیر «فرایند هابر» می گویند.
پس از آنکه عملی بودن این روش در آزمایشگاه ثابت شد، کارل بوش دیگر دانشمند آلمانی، موفق به انجام این فرایند در « مقیاس صنعتی» شد و نهایتا نخستین کارخانه آمونیاک سازی، با این روش در سال 1913 در آلمان شروع به کار کرد
از این ماده پرارزش در تهیه کود های شیمیایی، مواد منفجره ،پلاستیک والیاف ها و بسیاری از مواد شیمیایی صنعتی – تجاری استفاده می شود
نیتروژن مورد نیاز در فرآیند هابر از تقطیرجز به جز هوای مایع و گاز هیدروژن از طریق عبور بخار آب داغ از روی زغال چوب یا گرافیت(C) به دست می آید
شرایط حاکم بر فرآیند بورن هابر در تولید آمونیاک
✔️ فشار:
اگر واکنش تعادلی تولید آمونیاک را در نظر داشته باشید متوجه خواهید شد برای افزایش تولید آمونیاک می توان فشار را زیاد کرد. زیرا با افزایش فشار، تعادل به سمتی جا به جا می شود که مجموع ضرایب استوکیومتری مواد گازی آن کمتر است. بنابراین در فشارهای بالا واکنش در جهت تولید( NH3(g پیش می رود. به همین دلیل تا آنجا که ممکن باشد فرایند هابر در فشارهای بالا انجام می شود. در صنعت روش هابر را در فشاری بین 150 تا 250اتمسفر انجام می دهند
✔️ دما:
با توجه به واکنش تولید آمونیاک که گرماده است، پس قاعدتا با کاهش دما طبق اصل لوشاتلیه می توان تعادل را به سمت تولید آمونیاک بیشتر جا به جا کرد. اما این روش از دیدگاه صنعتی و اقتصادی به ضرر تولید آمونیاک است زیرا کاهش دما، سرعت واکنش های رفت و برگشت را نیز کاهش داده و سرعت برقراری تعادل بسیار پایین می آید. در صنعت هدف این است که در مدت زمان کمتری آمونیاک مورد نظر بدست بیاید. بنابراین روش هابر در مقیاس صنعتی در دماهای بالا ( حدود 550 سانتی گراد ) انجام می شود
✔️ کاتالیزگر:
در صنعت برای اینکه سرعت برقراری تعادل و در نتیجه سرعت تولید آمونیاک را باز هم بیشتر کنند واکنش مورد نظر را در مجاورت کاتالیزگر آهن (Fe) و اکسیدهای فلزی مانندMgO و Al2O3 انجام می دهند. در واقع کاتالیزگر کمک می کند تا در دماهای به نسبت پایین تر، آمونیاک سریع تر تشکیل شود و در نتیجه NH3(g به مقدار بیشتر و ارزان تر تولید شود. اگر از کاتالیزگر استفاده نکنیم مجبوریم دما را تا حدود 1000 سانتی گراد افزایش دهیم، دمای بالا باعث جا به جایی تعادل در مسیر برگشت و تجزیه مقداری از NH3 تولید شده می شود، هم چنین دمای بالا استهلاک دستگاه ها را زیاد کرده و عمر مفید آنها را کاهش می دهد. اما با استفاده از کاتالیزگر می توانیم در دمای پایین تر ( برای مثال حدود 450 سانتی گراد) به سرعت مطلوب برسیم
یکی از جنبه های اصلی فرایند هابر، خارج کردن NH3(g) از محیط واکنش از طریق مایع کردن گاز آمونیاک است. با این کار تعادل به سمت تولید NH3یعنی درجهت رفت جابه جا می شود
در ضمن N2(g) و H2(g) واکنش نداده بازگردانی می شوند تا دوباره باهم واکنش دهند .
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
فرمول عمومی ترکیبات آلی
آلکان: (CnH(2n+2
آلکن: CnH2n
آلکین: (CnH(2n-2
سیکلوآلکان: CnH2n
الکل تک عاملی: CnH(2n+1)OH
اتر خطی: CnH(2n+2)O
آلدهید: CnH(2n)O
کتون: CnH(2n)O
کربوکسیلیک اسید:CnH(2n)O2
استر خطی: CnH(2n)O2
تذکر: در تمامی موارد، ترکیب با گروه تک عاملی و سیر شده مد نظر است
ویژه ی کنکوری ها و یازدهمی ها
آلکانها و قواعد نامگذاری آلکانها
آلکان ها دسته ای از هیدروکربن ها هستند که داری پیوند ساده ( یگانه ی ) کربن-کربن باشند ( به عبارتی پیوند دوگانه و سه گانه ندارند )
در آلکان ها کربن با پیوند کووالانسی به کربن کناری و یا هیدروژن متصل است
آلکان ها بخش عمده ی نفت را تشکیل می دهند
ساده ترین آلکان متان است که بخش عمده ی گاز طبیعی را تشکیل می دهد
نام یک آلکان از دو بخش “آلک” که نشان دهنده ی تعداد کربن و ” ان” که نشان دهنده ی آلکان بودن ترکیب است
بطور مثال:
بوتان از دوبخش ” بوت ” که نشان دهنده ی چهار کربن است و ” ان ” که نشان دهنده ی آلکان بودن این ترکیب است
گام اول در نامگذاری آلکان ها تعیین زنجیره ی اصلی است؛ زنجیره ی اصلی بیشترین تعداد کربن در آلکان شاخه دار را شامل می شود
سایر انشعابات که در زنجیره ی اصلی نیستند را شاخه ی فرعی
( استخلاف ) گویند
پس از تعیین زنجیره ی اصلی شروع شماره گذاری زنجیره ی اصلی می کنیم
شماره گذاری از سمتی صورت می گیرد که به اولین شاخه ی فرعی نزدیک باشد بعبارت دیگر به اولین شاخه ی فرعی شماره ی کمتری برسد ( در صورتی که دو استخلاف از دوسر داشتیم که یک شماره به آنها تعلق گرفت به سراغ استخلاف بعدی میرویم )
پس از شماره گذاری ابتدا شماره ی استخلاف را می نویسیم و یک خط تیره می گذاریم و سپس نام استخلاف را مینویسیم و به این ترتیب شماره و نام تمام استخلاف ها را مینویسیم ( دقت کنید ترتیب نوشتن نام استخلاف ها بر اساس اولین حرف لاتین آنهاست هر استخلافی که حرف لاتین ابتدای تر داشته باشد اول نوشته می شود )
پس از اینکه نام استخلاف ها رو ن وشتیم تعداد کربن زنجیره ی اصلی را مشخص میکنیم ( باتوجه به اینکه ترکیب مورد نظر آلکان است تعداد کربن را بر وزن آلکان مینویسیم )
عوامل موثربرانرژی پیوند
طول پیوند( شعاع اتم های شرکت کننده درپیوند ): هرچه اندازه شعاع اتم های شرکت کننده در پیوند کوچک ترباشد طول پیوند کوتاه ترشده وابرالکترونی پیوندهای فضای محدودتری دراختیار خواهد داشت لذا ابر الکترونی پیوند غلیظ تروجاذبه هسته ها روی آن بیشترمیشود،درنتیجه انرژی پیوند افزایش می یابد.
بطور مثال:
ترتیب انرژی پیوند: Cl-Cl بیشتر
از Br- Br است
تعداد پیوندبین دواتم( مرتبه پیوند ):هرچه تعداد پیوند بین دواتم بیشتر باشد،انرژی پیوند بیشتر است.
بطور مثال انرژی پیوند بین دو کربن در الکن ( باند دوگانه ) بیشتر از الکان ( باند یگانه ) است
قطبیت پیوند ( اختلاف الکترونگاتیوی بین دواتم ): دریک پیوند هرچه اختلاف الکترونگاتیوی بین دواتم بیشترباشد قطبیت پیوند بیشتر وجاذبه بین دواتم قوی تر میشوددرنتیجه انرژی پیوندافزایش میابد.
بطور مثال:
ترتیب انرژی پیوند:H-F بیشتر است
از H- Cl
کاربرد مواد در شیمی
متیل سالیسیلات ( C8H8O3 )
✔️ طعم دهنده به مواد غذایی
لیتیم پراکسید ( Li2O2 ) و لیتیم هیدروکسید ( LiOH )
✔️ تصفیه هوای درون فضاپیما
متانول (CH3OH )
✔️ حلال و واکنش دهنده مناسب برای تولید بسیاری از مواد شیمیایی در صنعت، استفاده به عنوان سوخت پاک برای خودرو در برخی کشور ها
سیلیسیم ( Si )
✔️ سیلیسیم خالص در تراشه های الکترونیکی و سلول های خورشیدی کاربرد دارد
گاز هیدروژن موجود در گاز آب ( CO + H2 )
✔️ به عنوان ماده اولیه برای تولید آمونیاک
تولوئن (C7 H8)
✔️ به عنوان حلال ناقطبی در صنایعی چون رنگ و رزین
بسته حاوی نیترات و آب
✔️ ایجاد کننده سرما
بسته حاوی کلسیم کلرید و آب
✔️ ایجاد کننده گرما
سلول های سوختی
✔️ تامین برق فضاپیما ها و آب آشامیدنی آن ها
دی متیل اتر ( C2H6O )
✔️ به عنوان پیشرانه در افشانه ها و به عنوان گاز یخچال
اتان دی ال یا اتیلن گلیکول ( C2H6O2 )
✔️ به عنوان ضد یخ
پلی پروپن
✔️ تولید طناب ، فرش و بسته بندی مواد غذایی.
آسپرین ( C9H8O4 )
✔️ کاهش تپش های قلب و کاهش احتمال وقوع سکته
کولار
✔️ تهیه تایر اتومبیل، بال هواپیما، قایق بادبانی و جلیقه ضد گلوله ، لباس مخصوص موتور سواری
فسفریک اسید ( H3PO4 )
✔️ داروسازی ، خوراک دام ، تصفیه آب ، پاک کننده صابونی و غیر صابونی ، تولید کود شیمیایی، افزودنی در نوشابه گازدار
بنزوییک اسید
✔️ محافظ مواد غذایی ، ضد اکسایش در نوشابه ها و سس ها و آبمیوه ها
اتیل اتانوات ( اتیل استات)
✔️ مهمترین حلال های صنعتی ، چسب سازی ، رنگ سازی ، تولید باروت و ساخت برخی دارو ها
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
اهمیت خلاصه نویسی در شیمی
ایجاد انگیزه در خواننده برای مطالعه
کمک در به خاطر سپردن مطالب و از یاد نرفتن آنها
کمک به تمرکز فکر و یادگیری بهتر هنگام خواندن کتاب و جزوه
بهرهگیری از یادداشتهای خلاصه در مدت زمان کوتاه و صرفهجویی در زمان
امکان مرورهای چندین باره
تسهیل در برخورداری از محتویات کتب و جزوات در حجم کم و جلوگیری از پراکنده خوانی
نمک ها
نمکها ترکیبهای یونی هستند که میتوانند از واکنش خنثی شدن یک اسید و باز تشکیل شوند. نمکها ترکیبات یونی هستند که از کاتیون (یون بار الکتریکی مثبت) و آنیون (یون بار الکتریکی منفی) تشکیل میشوند. بنابراین نمکها از نظر الکتریکی خنثی هستند.
بر اثر واکنش اسید با باز نمک و آب به وجود میآید و نمکها پیوند یونی دارند.
معمولا در واکنش اسید با باز،هیدروژن موجود در اسید خارج شده و فلز موجود در باز جانشین آن میشود و نمک تشکیل میشود. هیدروژن نیز با OH باز ترکیب شده و تشکیل آب میدهند. در نامگذاری نمکها ابتدا یون آندی (کاتیون) و بعد یون کاتدی (آنیون) آورده میشود
آبگیری از نمک های آب تبلور
یون های موجود در برخی نمک ها با مولکول های آب تشکیل پیوند می دهند که به این ترکیبات نمک های آبپوشیده می گویند
پیوند بین این یون ها ومولکول های آب از نوع کووالانسی (داتیو) می باشد
مولکول های آب با کاتیون فلزی پیوند برقرار می کنند
مثال :CuSO4.5H2O در واقع به صورت یون سولفات و+ 2[5(Cu(H2O]
فرایند آبگیری از نمک های آبپوشیده با شکستن پیوند داتیو بین مولکول های آب وکاتیون فلزی می باشد که یک فرایند شیمیایی محسوب می شود
این نوع واکنش یک واکنش تعادلی می باشد
مثال:
CuSO4.5H2O(s) ? CuSO4(s) + 5H2O(g)
با آبگیری از نمک های آبپوشیده جرم آنها بدلیل تبخیر آب کاهش می یابد
درسکوت سخت تلاش کنید
اجازه دهید موفقیت هایتان به جای شما سروصدا کنند…!
رابطه ی نقطه ی ذوب و جوش با انرژی شبکه بلور
بطور کلی می توان گفت نقطه ذوب و جوش با انرژی شبکه رابطه مستقیم دارد ، بطوری که هرچه انرژی شبکه بلور یک ترکیب یونی بیشتر باشد نقطه ذوب و جوش آن بیشتر خواهد بود
البته در مواردی ممکن است تغییرات در نقطه ذوب و جوش با یکدیگر متناسب نباشد . مانند (NaCl,KBr) این حالت بیشتر زمانی رخ می دهد که دو ترکیب یونی هم از نظر کاتیون و هم از نظر آنیون با هم اختلاف دارند
✔️ علت این پدیده را می توان در تفاوت نقطه ذوب و نقطه جوش بیان کرد . در نقطه ذوب ماده از حالت جامد به مایع تبدیل می شود و ساختار بلوری و شکل هندسی بلور در آن خیلی موثر است ،اما در نقطه جوش ماده از حالت مایع به گاز تبدیل می شود و ساختار بلوری تاثیر زیادی ندارد و فقط نیروهای جاذبه بین ذرات در آن موثر هستند.
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
عناصر در موجودات زنده
اکسیژن: برای تنفس سلولی هوازی لازم است اغلب در ترکیبات آلی وجود دارد جزئی از آب است
کربن: ستون فقرات مولکول های آلی را تشکیل میدهد هر اتم کربن میتواند 4 پیوند با اتم های دیگر تشکیل دهد
هیدروژن: در بسیاری از ترکیبات آلی وجود دارد بخشی از اب است یون هیدروژن +H ( یون هیدرونیوم ) در تعدادی از فرآیند های انتقال انرژی دخیل است
نیتروژن : جزئی از پروتئین ها ،اسید های نوکلئیک و کلروفیل گیاهان است
کلسیم : جزئی از ساختمان استخوان ها و دندان هاست یون کلسیم +Ca2 در انقباض ماهیچه ،هدایت پیام های عصبی و انعقاد خون دارای اهمیت است در دیواره ی سلول های گیاهی نیز حضور دارد
فسفر : جزئی از اسید های نوکلئیک و فسفولیپیدهای غشا است در واکنش های انتقال انرژی مهم است .جزئی از ساختمان استخوان می باشد
پتاسیم : یون پتاسیم +K یون مثبت اصلی مایعات بین سلولی در جانوران است در عملکرد سلول های عصبی و انقباض ماهیچه دخیل است در باز کردن روزنه های گیاهان نقش دارد
گوگرد : جزئی از ساختمان اغلب پروتئین هاست
سدیم : یون سدیم +Na یون مثبت اصلی مایع میان بافتی جانوران است درتعادل مایع میان بافتی مهم است برای هدایت پیام های عصبی لازم است در فتوسنتز گیاهان اهمیت دارد
منیزیم : در خون و بافت های دیگر جانوران ضروری است فعال کننده ی بسیاری از آنزیم هاست جزئی از ساختمان کلروفیل در گیاهان می باشد
کلر : یون کلرید -Cl یون منفی اصلی مایعات بین سلولی جانوران می باشد در تعادل مایع بین بافتی اهمیت دارد برای فرآیند فتوسنتز ضروری است
آهن : در ساختمان هموگلوبین جانوران وجود دارد آنزیم های خاصی را فعال می کند
تفاوتی که ظرفیت عنصر با عدد اکسایش همان عنصر دارد به شرح زیر است
✔️ برای دانستن این موضوع بهتر است دو تعریف زیر را بدانید :
ظرفیت یک عنصر تعداد الکترونی است که در تشکیل پیوند می تواند شرکت بدهد یا بعبارت دیگر تعداد پیوندهای که می تواند تشکیل دهد را گویند. بطور مثال ظرفیت کربن ۴ است یعنی می تواند ۴ پیوند برقرار بکند
عدد اکسایش یک عنصر به بار ظاهری نسبت داده شده به هر اتم با فرض یونی بودن پیوند گویند بعبارت دیگر
ظرفیت همواره عددی مثبت است
عدد اکسایش می تواند عددی منفی یا صفر و یا مثبت باشد
عدد اکسایش یک عنصر در یک ترکیب نشان می دهد که عنصر مربوطه الکترونهای پیوندی را از خود دور کرده یا به سمت خودش کشیده است
اگر الکترونها را به سمت خودش کشیده باشد عدد اکسایش علامت (-) و اگر از خودش دور کرده باشد عدد اکسایش علامتی (+) دارد
برای یک عنصر، ظرفیت همیشه در تمامی ترکیبها با آرایش یکسان ثابت است ولی عدد اکسایش یک عنصر خاص بسته به ترکیب و اتمهای اطراف آن می تواند عددها و علامتهای متفاوتی داشته باشد
بطور مثال :
ظرفیت کربن در هر دو مولکول
CH4
CF4
برابر ۴ است ولی عدد اکسایش کربن در این دو ترکیب متفاوت است.
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
تاثیر تغییرات غلظت بر تعادل
اگر غلظت یکی از مواد موجود در تعادل افزایش یابد، تعادل در جهتی جابه جا می شود که غلظت اضافه شده را کاهش دهد بعبارت دیگر مقدار اضافی مصرف می شود
✔️ اگر غلظت یکی از مواد واکنش دهنده افزایش یابد، تعادل در جهت رفت (سمت راست) جابه جا می شود
✔️ اگر غلظت یکی از مواد فرآورده افزایش یابد، تعادل در جهت برگشت (سمت چپ) جابه جا می شود
با افزایش غلظت یکی از گونه ها، سرعت واکنش های رفت و برگشت در تعادل جدید برابر اما بیشتر از تعادل اولیه می شود
اگر غلظت یکی از گونه های موجود در تعادل کاهش یابد، تعادل در جهتی جابه جا می شود که غلظت آن را جبران کند (تولید کند)
✔️ اگر غلظت یکی از مواد واکنش دهنده کاهش یابد، تعادل برای تولید آن در جهت برگشت (سمت چپ) جابه جا می شود
✔️ اگر غلظت یکی از مواد فرآورده کاهش یابد، تعادل برای تولید آن در جهت رفت (سمت راست) جابه جا می شود
با کاهش غلظت یکی از گونه ها، سرعت واکنش های رفت و برگشت در تعادل جدید برابر اما کمتر از تعادل اولیه است
تغییر غلظت یک گونه در واکنش تعادلی باعث تغییر غلظت مواد دیگر شرکت کننده به نسبت ضریب استوکیومتری آنها می شود
تغییرات غلظت ( افزایش یا کاهش ) سبب
جا به جای تعادل می شود اما این جابه جایی ثابت تعادل را تغییر نمی دهد
تغییر مقدار یک گونه جامد یا مایع خالص هیچ تاثیری بر جابه جایی تعادل ندارد زیرا غلظت این مواد ثابت است و تغییر نمی کند
اثر تغییرات دما بر روی سامانه ی تعادلی
افزایش دما، تعادل را در جهت مصرف q یعنی در جهتی که q وجود ندارد جابه جا می کند
کاهش دما تعادل را در جهت تولید q یعنی در جهتی که q وجود دارد جابه جا می کند
با افزایش دما، سرعت هر دو واکنش رفت و برگشت افزایش می یابد اما سرعت واکنش در جهت مصرف q بیشتر افزایش می یابد و این باعث می شود تعادل در جهت مصرف q جابه جا شود
با برقراری تعادل جدید، سرعت هر دو واکنش رفت و برگشت برابر است اما بیشتر از تعادل اولیه می باشد
با کاهش دما، سرعت هر دو واکنش رفت و برگشت کاهش می یابد اما سرعت واکنش در جهت تولید q کمتر کاهش می یابد و این باعث جابه جایی تعادل در جهت تولید q می شود
با برقراری تعادل جدید، سرعت واکنش های رفت و برگشت برابر و کمتر از تعادل اولیه می شود
تغییر دما تنها عاملی است که می تواند مقدار عددی ثابت تعادل را تغییر دهد
افزایش دما، واکنش های گرماگیر را در جهت رفت (سمت راست) جابه جا کرده و ثابت تعادل را افزایش می دهد
افزایش دما، تعادل های گرماده را در جهت برگشت (سمت چپ) جابه جا کرده و ثابت تعادل را کاهش می دهد
در کاهش دما بر عکس گفته ها ی بالا صادق است
اثر تغییرات فشار بر تعادل
تغییرات فشار تنها بر جابه جایی تعادل هایی موثر است که:
✔️ حداقل یکی از واکنش دهنده ها گازی شکل باشند.
✔️ تعداد مول های گازی دوطرف واکنش باهم برابر نباشند.
دریک تعادل گازی:
با افزایش فشار تعادل به سمت تعداد مول گازی کمتر پیش می رود
باکاهش فشار تعادل به سمت تعداد مول گازی بیشتر پیش می رود
باافزایش حجم سامانه (کاهش فشار سامانه) غلظت تمام مواد گازی کاهش می یابد
با کاهش حجم سامانه(افزایش فشار سامانه) غلظت تمام مواد گازی افزایش می یابد
با افزایش فشار سرعت واکنش رفت وبرگشت هر دو افزایش می یابند اما در لحظه اعمال تغییر افزایش سرعت در جهتی که تعادل پیش می رود( تعداد مول گازی کمتر) بیشتر است
با کاهش فشار سرعت واکنش های رفت وبرگشت هر دو کاهش می یابند اما در لحظه ی اعمال تغییر سرعت در جهت تعداد مول گازی بیشتر کمتر کاهش می یابد
با تغییر فشار K(ثابت تعادل) تغییری نمی کند.
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
موفق ها از اتفاقات
فرصتهای طلایی می سازند
و ناموفق ها به دلیل ترس از آن گریزانند
از اتفاقات فرصت هایی طلایی بسازیم
آدم ها تهی از توانایی نیستن
تهی از اراده اند
? ویکتور هوگو?
موفقیت ها اراده ی منو تو هستند؛
اراده کنیم…
وقتی از «مایکل شوماخر»قهرمان هفت دوره از مسابقات اتومبیلرانی فرمول یک جهان رمز موفقیتش را پرسیدند او در جواب فقط یک جمله گفت:
تنها رمز موفقیت من این است زمانی که دیگران ترمز می گیرند من گاز می دهم
مطالعه کن وقتی که دیگران خوابند
تصمیم بگیر وقتی که دیگران مرددند
خود را آماده کن وقتی که دیگران در خیال پردازیند
شروع کن وقتی که دیگران در حال معطل کردن هستند
کار کن وقتی که دیگران در حال آرزو کردنند
صرفه جویی کن وقتی که دیگران در حال تلف کردنند
گوش کن وقتی که دیگران در حال صحبت کردنند
لبخند بزن وقتی که دیگران خشمگینند
پافشاری کن وقتی که دیگران در حال رها کردنند
و به خاطر داشته باش که موفقیت پیش رفتن است نه به نقطه پایان رسیدن
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
نکته مهم
تعادلات _شیمیایی
آیا با افزایش غلظت یک گونه در سامانه ی تعادلی، امکان دارد مقدار اضافه شده کاملا مصرف شود؟ و غلظت گونه ی مورد نظر با افزایش غلظت هیچ تغییری نکند؟
معمولا در تعادل ها اگر غلظت گونه ای را افزایش دهیم طبق اصل لوشاتلیه تعادل در جهت مصرف آن جابه جا می شود و مقداری از آن را مصرف می کند تا تعادل جدید برقرار شود، اما تعادل نمی تواند تغییر حاصل را بطور کامل برطرف بکند و در تعادل جدید که ایجاد شده غلظت آن گونه نسبت به تعادل اولیه بیشتر است و اثر تغییرات غلظت در تعادل آشکار است
در تعادل هایی که ثابت تعادل فقط به غلظت یکی از گونه ها وابسته است بطور مثال تجزیه کلسیم کربنات که ثابت تعادل آن به غلظت کربن دی اکسید وابسته است:
CaCO3 <—–> CaO + CO2
K = [ CO2 ]
اگر در دمای ثابت، افزایشی در
غلظت کربن دی اکسید ایجاد شود، آن تغییر کاملا مصرف می شود و غلظت کربن دی اکسید تغییر نخواهد کرد
علت این امر این است که ثابت تعادل فقط با دما تغییر می کند، و در دمای ثابت نباید با افزایش غلظت نباید، ثابت تعادل را تغییر بکند
اگر نمیتوانید کارهای
فوقالعادهای انجام دهید،
کارهای کوچک را بصورت
فوقالعاده انجام دهید.
تفاوت های نظریه برخورد و حالت گذار
نظریه برخورد برای واکنش ها در فاز گازی مورد استفاده است در حالی که نظریه حالت گذار علاوه بر فاز گازی در فاز محلول نیز قابل استفاده است
در نظریه برخورد ذره های واکنش دهنده به صورت گوی های سخت در نظر گرفته می شوند اما در نظریه حالت گذار ذره های واکنش دهنده ضمن مبادله انرژی بر یکدیگر اثر می گذارند
در نظریه برخورد فقط حرکت های انتقالی ذرات مد نظر است اما در نظریه حالت گذار حرکت های چرخشی و ارتعاشی ذره های واکنش دهنده نیز در نحوه انجام واکنش تاثیر دارند
در نظریه برخورد پس از برخورد موثر بین واکنش دهنده ها واکنش انجام می گیرد ولی در نظریه حالت گذار واکنش دهنده ها پس از برخورد در کنار هم قرار می گیرند و پیچیده فعال تشکیل می دهند
در نظریه برخورد می توان گفت انرژی فعال سازی وجود دارد ولی نمی توان مقدار آن را محاسبه کرد ولی در نظریه حالت گذار مقدار انرژی فعال سازی را می توان محاسبه کرد
در نظریه برخورد حالت گذار وجود ندارد
کاربرد مواد در شیمی
.1متیل سالیسیلات ( C8H8O3 )
طعم دهنده به مواد غذایی.
2. لیتیم پراکسید ( Li2O2 ) و لیتیم هیدروکسید ( LiOH )
تصفیه هوای درون فضاپیما.
3. متانول (CH3OH )
حلال و واکنش دهنده مناسب برای تولید بسیاری از مواد شیمیایی در صنعت، استفاده به عنوان سوخت پاک برای خودرو در برخی کشور ها.
4. سیلیسیم ( Si )
سیلیسیم خالص در تراشه های الکترونیکی و سلول های خورشیدی کاربرد دارد.
5. گاز آب ( CO + H2 )
به عنوان ماده اولیه برای تولید آمونیاک.
6. تولوعن ( C7H3 ) =
به عنوان حلال ناقطبی در صنایعی چون رنگ و رزین.
7. بسته حاوی نیترات و آب
ایجاد کننده سرما
8. بسته حاوی کلسیم کلرید و آب
ایجاد کننده گرما.
9. سلول های سوختی
تامین برق فضاپیما ها و آب آشامیدنی آن ها.
10. دی متیل اتر ( C2H6O )
به عنوان پیشرانه در افشانه ها و به عنوان گاز یخچال.
11. اتان دی ال یا اتیلن گلیکول ( C2H6O2 )
به عنوان ضد یخ.
12. پلی پروپن
تولید طناب ، فرش و بسته بندی مواد غذایی.
13. آسپرین ( C9H8O4 )
کاهش تپش های قلب و کاهش احتمال وقوع سکته.
14. کولار
تهیه تایر اتومبیل، بال هواپیما، قایق بادبانی و جلیقه ضد گلوله ، لباس مخصوص موتور سواری.
15. فسفریک اسید ( H3PO4 )
داروسازی ، خوراک دام ، تصفیه آب ، پاک کننده صابونی و غیر صابونی ، تولید کود شیمیایی، افزودنی در نوشابه گازدار.
16. بنزوییک اسید
محافظ مواد غذایی ، ضد اکسایش در نوشابه ها و سس ها و آبمیوه ها.
17. اتیل اتانوات ( اتیل استات )
مهمترین حلال های صنعتی ، چسب سازی ، رنگ سازی ، تولید باروت و ساخت برخی دارو ها.
ریاضی:
رسم نمودار :
1 اگر Y=F(x)+K باشد, نمودار را به اندازه K در راستای محور y ها جا به جا میکنیم.
2 اگر Y=F(x-a) باشد, نمودار را به اندازه a در راستای محور x ها جا به جا میکنیم.
3 اگر Y= – F(x) باشد, قرینه نمودار را نسبت به محور xها رسم میکنیم
4 اگر Y=F(-x) باشد, قرینه نمودار را نسبت به محور yها رسم میکنیم
5 اگر Y=aF(x) باشد, عرض نقاط را با طول ثابت a برابر میکنیم
6 اگر Y=F(ax) باشد, طول نقاط را عرض ثابت 1 به روی a برابر میکنیم
7اگر Y=Flxl باشد, نمودار در قسمت منفی های x حذف شده و قسمتهای مثبت محور xنسبت به محور y قرینه میشود.
8 اگر Y=lF(x)l باشد, قسمتهایی از نمودار که زیر محور x هستند را نسبت به محور xها قرینه میکنیم.
زیست-
نکاتی در حل مسائل استوکیومتری
1) در سوختن هیدروکربن ها همواره CO2 گاز و H2O گاز تولید میشود اما وقتی شرایط STP معرفی شود حالت H2O مایع (L) است!
2)چنانچه در یک محلول به جای غلظت مولار غلظت گرم بر لیتر (C=غلظت معمولی) داده شود ابتدا آن را به مولاریته تبدیل میکنیم و استوکیومتری با مولاریته انجام میشود.
a=درصد جرمی C =10ad
d=چگالی محلول M=C/jerm moli
3) چانچه برای ماده ای درصد خلوص مطرح شد کسر استوکیومتری آن ماده را در درصد خلوص آن ضرب میکنیم.
4) چنانچه برای ماده ای بازده درصدی تعریف شود کسر مربوط مربوط به مواد واکنش دهنده را در بازده درصدی ضرب میکنیم.
5)چنانچه در سوالی عددی از 2 ماده واکنش دهنده مطرح می شود یکی از آن دو ماده محدود کننده خواهد بود در اینصورت مول بر لیتر واکنش دهنده محاسبه میشود و ماده ای که مول بره لیتر کوچکتری دارد محدود کننده است بدیهی است بعد از تشخیص محدود کننده آن را در بازده درصدی ضرب میکنیم.
آمفوتر ها عبارتند از:
1فلزات سرب ، آلومینیوم ، روی ، قلع ، کروم اکسید و هیدروکسید این فلزات نیز آمفوتر است.
2 آب
3آمونیاک در معدود موارد آمونیاک می تواند اسید نیز بشود ولی در محلولهای آبی همواره باز است.
4اغلی یونهای منفی حاصل از تفکیک اسیدهای چند پروتون دار مانند HS- ,H2PO4- , HCO3-
5آمینو اسیدها
برای اسیدها و بازهای یک ظرفیتی ضعیف رابطه بین K و درجه تفکیک یونی به صورت زیر است.
برای اسیدها یا بازهای بسیار ضعیف از آلفا در مخرج کسر می توان چشم پوشی کرد.
K= ل2 M/1-ل
یعنی اگر مقدار آلفا از 05/0 باشد می توان از آن در مخرج صرفنظر کرد.
برای اسیدها:
Ka = Mل2 , [H3O+] =√KaM
و برای باز ها:
Kb= Mل2 , [OH-] = √KbM
چون ثابت تعادل فقط وابسته به دماست بنابراین آلفا و غلظت اسید رابطه عکس دارند.
اثر دما روی PH آب : هر چه دما زیاد شود PH , POH و KW کاهش می یابد.
هر ماده ای که واکنش خود یونش را انجام دهد آمفوتر است. مانند آب و آمونیاک .
خاصیت اسیدی و قدرت اسیدی با هم تفاوت دارند :
خاصیت اسیدی وابسته به غلظت یون هیدرونیوم است . قدرت اسیدی وابسته به Ka است.
نمکهای Na2SO4 , K2SO4 خنثی هستند ولی نمکهای ZnSO4 , CuSO4 اسیدی هستند.
مقایسه آبکافت یونها :
1هر چه باز ضعیفتر باشد کاتیون مربوط به آن راحتتر یون هیدروکسید جذب می کند. 2
2 هر چه بار منفی آنیون یک اسید بیشتر باشد (نسبت به آنیون دیگر اسید).
3 هر چه اسیدی ضعیفتر باشد آنیون مربوط به آن راحتتر H+ جذب می کند.
آنیون و کاتیون اسیدهای قوی و بازهای قوی آبکافت نمی شوند .
برای نمکهایی که از کاتیون باز ضعیف و آنیون اسید قوی ساخته شده اند
الف- اگر Ka > Kb باشد نمک اسیدی
ب- اگر Kb > Ka باشد نمک بازی
ج- اگر Ka و Kb تقریباً برابر باشند نمک خنثی است.
انرژي يونش
يونش:
خارج كردن يك الكترون از اتم و ايجاد يون.
انرژي يونش (IE):
انرژي لازم براي فرآيند يونش يك مول اتم گازي.
انرژي نخستين يونش (IE1):
انرژي لازم براي خارج كردن يك مول از سست ترين الكترون ها از يك مول اتم گازي و توليد يك مول يون يك بار مثبت گازي.
X(g) + IE1 → X+(g) + e-
انرژي دومين يونش (IE2):
انرژي لازم براي خارج كردن يك مول از سست ترين الكترون ها از يك مول يون يك بار مثبت گازي و توليد يك مول يون دو بار مثبت گازي.
X+(g) + IE2 → X2+(g) + e-
يكا:
كيلو ژول بر مول (kJ/mol).
نكته:
يك اتم به تعدادِ الكترون هاي خود، داراي انرژي هاي يونش متوالي مي باشد. مثلا اتم سديم كه 11 الكترون دارد، داراي 11 انرژي يونش متوالي مي باشد (IE1 ، IE2 ، IE3 تا … IE11 ).
نكته:
همواره در يك اتم داريم:
IE1<IE2<IE3< …
علت: با جدا شدن هر الكترون، بر جاذبه ي مؤثر هسته (بر روي الكترون هاي باقي مانده) افزوده مي شود، لذا جدا كردن الكترون بعدي سخت تر مي گردد و نياز به وارد كردنِ انرژي بيشتري مي باشد.
⁉️مثال:
در مورد اتم سديم (Z = 11) داريم:
IE1<IE2<IE3< … <IE11
نكته:
همواره بيش ترين انرژي يونش در يك اتم، آخرين انرژي يونش (IEZ) در آن اتم مي باشد. مثلا بيش ترين انرژي يونش در اتم سديم، IE11 است.
جهش بزرگ:
اگر الكترون بعدي، از يك لايه ي نزديك تر به هسته جدا شود، انرژي يونش آن به شدت و به طور ناگهاني افزايش مي يابد و در اين حالت به اصطلاح گويند كه جهش بزرگ در انرژي يونش رخ داده است. (جهش بزرگ، شاهدي بر وجود لايه هاي الكتروني در اتم است.)
مثال:
در مورد اتم آلومينيم (Z = 13) داريم:
IE1<IE2<IE3«IE4< … <IE11«IE12<IE13
يعني هنگامي كه سه الكترون از اتم آلومينيم جدا مي شود، با جدا كردن چهارمين الكترون، اولين جهش بزرگ در انرژي يونش رخ مي دهد. هم چنين هنگامي كه يازده الكترون از اتم آلومينيم جدا مي گردد، با جدا كردن دوازدهمين الكترون، دومين جهش بزرگ در انرژي يونش رخ مي دهد، و علت اين است كه هر بار يك لايه به هسته نزديك تر شده ايم.
نكته:
همواره در يك اتم، تعداد جهش هاي بزرگ در انرژي يونش، يكي كم تر از تعداد لايه هاي الكتروني آن اتم است:
1– n = تعداد جهش بزرگ
مثال:
در مورد اتم آلومينيم كه 3 لايه ي الكتروني دارد، 2 تا جهش بزرگ در انرژي يونش آن مشاهده مي گردد.
نكته:
همواره در يك اتم داريم:
1 + تعداد جهش بزرگ = شماره ي دوره ي تناوب (n)
تعداد الكتروني كه بايد جدا كنيم تا به اولين جهش بزرگ برسيم = شماره ي گروه
مثال:
اتم X داراي 3 جهش بزرگ در انرژي هاي يونش خود مي باشد، چنانچه اولين جهش بزرگ در اين اتم، از IE2 به IE3 باشد، موقعيت اتم X در جدول تناوبي را تعيين كنيد.
پاسخ:
4 = 1 + 3 = شماره ي دوره ي تناوب (n)
IIA)) 2 = شماره ي گروه
يعني عنصر X در دوره ي چهارم و گروه دوم اصلي جاي دارد و با توجه به جدول تناوبي عنصر X همان كلسيم Ca با عدد اتمي 20 مي باشد.
تمرين:
در مورد عنصر شماره ي 53 جدول تناوبي:
آ ) چند جهش بزرگ در انرژي هاي يونش آن وجود دارد؟
ب) اولين جهش بزرگ در اين عنصر، ميان كدام انرژي هاي يونش آن رخ مي دهد؟
تغييرات انرژي يونش در جدول تناوبي:
به طور كلي انرژي يونش (در يك دوره) از چپ به راست، تقريبا افزايش و (در يك گروه) از بالا به پايين، كاهش مي يابد.
علت:
در يك دوره تناوب (از چپ به راست) شعاع اتمي كاهش مي يابد، به عبارت ديگر جاذبه ي مؤثر هسته بر روي الكترون هاي لايه ي آخر بيش تر مي شود، لذا جدا كردن الكترون سخت تر شده و درنتيجه بر ميزان انرژي يونش افزوده مي شود.
در يك گروه (از بالا به پايين) شعاع اتمي افزايش مي يابد، به عبارت ديگر جاذبه ي مؤثر هسته بر روي الكترون هاي لايه ي آخر كم تر مي شود، لذا جدا كردن الكترون آسان تر شده و درنتيجه از ميزان انرژي يونش كاسته مي شود.
تغييرات انرژي نخستين يونش (IE1) در يك دروه تناوب:
كم ترين انرژي نخستين يونش در يك دوره، مربوط به عناصر گروه IA (1) مي باشد. هم چنين بيش ترين انرژي نخستين يونش در يك دوره مربوط به عناصر گروه VIIIA (18) است.
در ضمن انرژي نخستين يونش از گروه IIA (2) به IIIA (13) و از گروه VA (15) به VIA (16) استثنائا كاهش مي يابد.
علت:
با جدا شدن يك الكترون از عناصر IIIA (13) و VIA (16)، آرايش آن ها به آرايش هاي پايدار ns2 و np3 تبديل مي شوند و لذا اين عناصر ميل زيادي به از دست دادن يك الكترون دارند و در نتيجه انرژي يونش آنها به طور غير عادي كم است.
نتيجه:
در جدول تناوبي، كم ترين IE1 ها مربوط به عناصر گروه IA(گروه 1) و بيش ترين IE1 ها مربوط به عناصر گروه VIIIA (گروه 18) و استثنائات در روند افزايشي، مربوط به عناصر گروه هاي IIIA (13) و VIA (16) مي باشند
شیمی-الکتروشیمی:
نکته۱ : بطور کلی هرماده ای که کاهش یابد آن را اکسنده یاکاهیده شده می نامند .وماده ی اکسایش یافته راکاهنده ویا اکسید شده می نامند .
عدداکسایش : تعدادالکترون هایی است که یک اتم در یک فرایند از دست می دهد یا می گیرد .بافرض انتقال کامل ا لکترون ازیک اتم به اتم دیگر
نکته ۲ : برای محاسبه ی عدد اکسایش می توان پس از رسم ساختار لوویس الکترون های ظرفیتی نسبت داده شده رااز شماره گروه کم کرد .
الکل ها ترکیب های آلی هستند، که دارای گروه عاملی هیدروکسیل (OH )هستند الکل ها سه دسته اند نوع اول ، نوع دوم ، نوع سوم
الکل نوع سوم الکلی است که عامل الکلی به کربنی وصل است که آن کربن به سه کربن دیگر متصل باشد .(نوع دوم و اول یعنی چه؟)
الکل نوع اول دراثر اکسایش به آلدهید تبدیل می شود والکل نوع دوم دراثر اکسایش به کتون تبدیل می شود الکل نوع سوم درمقابل اکسایش مقاومت می کند.
آلدهید وکتون :دودسته ازترکیب های مهم آلی هستند ، هر دو دارای گروه عاملی (C=O )گروه کربونیل هستند درآلدهیدها اتم هیدروژن به گروه کربونیل متصل است .آلدهیدها کاهنده تراز کتون ها هستند ،آلدهید ها دراثراکسایش به کربوکسیلیک اسید تبدیل می شوند درصورتی که کتون ها در برابر اکسایش مقاومت میکنند .
نامگذاری : الکل ها( نام آلکان + ول ) ، آلدهید ها (نام آلکان + آل )، کتون (نام آلکان +ون )،اسیدآلی ( نام آلکان +اوییک اسید )
سلول الکتروشیمیایی : دستگاهی است که می تواند انرژی شیمیایی واکنش ها را به انرژی الکتریکی( گالوانی یا ولتایی ) و انرژی
الکتریکی رابه انرژی شیمیایی تبدیل کند(ا لکترولیتی یا الکترولیز ).
نیم سلول یاالکترود : مجموعه ی رسانای الکترونی( تیغه ی فلزی) درتماس با رسانای یونی ( محلول الکترولیت آن )
پتانسیل الکترودی :اختلاف پتانسیل بین هررسانای الکترونی (تیغه ی فلزی ) ومحلول نمک آن (رسانای یونی) را پتانسیل الکترودی گویند وآن رابا علامت( E0 ) نشان می دهند .
نکته ۳ : درسلول الکتروشیمایی آند (قطب منفی ) الکترودی که درآن عمل اکسایش وکاتد ( قطب مثبت ) الکترودی که درآن عمل کاهش روی می دهد .
الکترودی استاندارد هیدروژن ( SHE )(standard Hydrogen Electrode) : این الکترود تشکیل شده ازیک الکترود پلاتینی که درون محلول اسیدی باPH=0) )[غلظت ۱M ] قرار دارد و گاز هیدروژن بافشار ۱atm ازروی آن عبورداده می شود .پتانسیل الکترودی آن بطور قرار دادی درهر دمایی برابر صفر ( E0=0 )در نظرگرفته می شود .
نکته۴ : علامت منفی روی صفحه ی نمایشگر ولت سنج ( دستگاهی که اختلاف پتانسیل بین دو الکترودرا مشخص می کند ) نشان می دهد که قطب های ناهم نام به یکدیگر وصل شده اند .( روش شناسایی آند وکاتد )
نیروی الکترو موتوری استاندارد ( lectromotive force) ( emf ) یا ( E0سلول ) یا ولتاژ سلول : اختلاف پتانسیل الکترودی استاندارد دو نیم سلول یک سلول الکتروشیمیایی راگویند از رابطه ی زیربدست می آید .
( E0cel = E0 c – E0a )
پل نمکی : رسانای یونی ویا( دیواره ی متخلخلی از جنس سفال ،خاک چینی آزبست یاگرد فشرده ی شیشه ) است که با انتقال گونه های باردار الکتریکی بین دو محلول الکترولیت مدار الکتریکی راکامل می کند .وباعث خنثی ماندن محلول ها ازنظر بار الکتریکی می شود .
سری الکتروشیمیایی : مجموعه ای ازگونه های شیمیایی وعناصر،که به ترتیب افزایش پتانسیل کاهشی ( E0 ) در یک ستون گردآوری
شده اند راسری الکتروشیمیایی گویند .( واحد یایکای اختلاف پتانسیل ولت V است )
دانستن نکات زیر درمورد سری الکتروشیمیایی لازم است( مقایسه ی دو گونه دراین سری به صورت زیر است )
نکته ۵ : گونه بالاتر : E0 کوچک تری دارد – تمایل بیش تری برای ازدست دادن الکترون دارد – اکسایش می یابد – قطب منفی یا آند سلول را تشکیل می دهد – کاهنده قوی تری است – اکسنده ی ضعیف تری است –باکارکردن سلول ازجرم آن کاسته می شودوبه تدریج لاغر و خورده می شود- می تواند کاتیون پایین تر از خود رابکاهد
نکته۶ : گونه پایین تر E0 بزرگ تری دارد – تمایل بیش تری برای گرفتن الکترون دارد–کاهش می یابد – قطب مثبت ویا کاتد سلول را تشکیل می دهد– اکسنده ی قوی تری است –کاهنده ی ضعیف تری است –باکارکردن سلول برجرم آن افزوده می شود وبه تدریج چاق می شود-می تواند عناصر بالاتراز خود رااکسید کند
نکته ۷ : حرکت الکترون ها درسلول الکتروشیمیایی از آند به کاتد ،و از طریق مداربیرونی صورت می گیرد
شیمی-اسید و باز:
نقص نظریه آرنیوس این است که فقط درباره محلولهای آبی است و نقص هر دو نظریه آرنیوس و لوری این است که محدود به ترکیبات دارای هیدروژن می شوند.
جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
اسیدهای قوی عبارتند از :
HClO4, H2SO4, HI, HB , HCl, HClO3, HNO3
اسیدهای ضعیف عبارتند از :
HCN , H2CO3 , H2SO3 , CH3COOH , HF ,HNO2 , HClO , H2S ,
تمام کربوکسیلیک اسیدها و اسیدهای آلی (کربن دار)
همچنین قدرت اسیدهای ضعیف تر به صورت زیر است.
HSO4-> H3PO4 >HF >HNO2 >H2CO3> H2S> NH4+ >H2O>NH3 > H2
قدرت بازی به صورت زیر است:
H – > NH2 – > OH – > NH3 > HS – > HCO3 – > NO2 – > F – > H2PO4 – > SO4
کاربرد مواد در شیمی
متیل سالیسیلات ( C8H8O3 )
طعم دهنده به مواد غذایی.
2. لیتیم پراکسید ( Li2O2 ) و لیتیم هیدروکسید ( LiOH )
تصفیه هوای درون فضاپیما.
3. متانول (CH3OH )
حلال و واکنش دهنده مناسب برای تولید بسیاری از مواد شیمیایی در صنعت، استفاده به عنوان سوخت پاک برای خودرو در برخی کشور ها.
4. سیلیسیم ( Si )
سیلیسیم خالص در تراشه های الکترونیکی و سلول های خورشیدی کاربرد دارد.
5. گاز آب ( CO + H2 )
به عنوان ماده اولیه برای تولید آمونیاک.
6. تولوعن ( C7H3 ) =
به عنوان حلال ناقطبی در صنایعی چون رنگ و رزین.
7. بسته حاوی نیترات و آب
ایجاد کننده سرما
8. بسته حاوی کلسیم کلرید و آب
ایجاد کننده گرما.
9. سلول های سوختی
تامین برق فضاپیما ها و آب آشامیدنی آن ها.
10. دی متیل اتر ( C2H6O )
به عنوان پیشرانه در افشانه ها و به عنوان گاز یخچال.
11. اتان دی ال یا اتیلن گلیکول ( C2H6O2 )
به عنوان ضد یخ.
12. پلی پروپن
تولید طناب ، فرش و بسته بندی مواد غذایی.
13. آسپرین ( C9H8O4 )
کاهش تپش های قلب و کاهش احتمال وقوع سکته.
14. کولار
تهیه تایر اتومبیل، بال هواپیما، قایق بادبانی و جلیقه ضد گلوله ، لباس مخصوص موتور سواری.
15. فسفریک اسید ( H3PO4 )
داروسازی ، خوراک دام ، تصفیه آب ، پاک کننده صابونی و غیر صابونی ، تولید کود شیمیایی، افزودنی در نوشابه گازدار.
16. بنزوییک اسید
محافظ مواد غذایی ، ضد اکسایش در نوشابه ها و سس ها و آبمیوه ها.
17. اتیل اتانوات ( اتیل استات )
مهمترین حلال های صنعتی ، چسب سازی ، رنگ سازی ، تولید باروت و ساخت برخی دارو ها.
شیمی
تهیه_آب_کلر_برم_ید
واکنش تهیه آب کلر:
NaOCl(aq) + 2HCl(aq)
»»»
Nacl(aq) + H2O(l) + Cl2(aq)
در این واکنش ، NaOCl همان ماده ی سفید کننده است. HCl غلیظ می باشد.
و Cl2 محلول نیز آب کلر نام دارد.
واکنش تهیه آب برم :
5KBr(aq) + KBrO3(aq) + HCl(aq)
»»»
6KCl(aq) + 3H2O(l) + 3Br2(aq)
در این واکنش HCl غلیظ بوده و Br2 محلول ، آب برم نام دارد.
واکنش تهیه آب ید :
5KI(aq) + KIO3(aq) + 6HCl(aq)
»»»
6KCl(aq) + 3H2O(l) + 3I2(aq)
در این واکنش نیز مثل واکنش های قبلی HCl غلیظ بوده و I2 محلول، آبر ید نام دارد.
شیمی -انحلال پذیری:
در بیشتر سوالات کنکور (95 % ) در مورد انحلال پذیری مواد باید به نکات زیر توجه کرد :
1حلال قطبی : آب و اتانل ( البته قطبیت اتانل کمتر از آب است )
2جامد های نا قطبی :مهمترین جامد های نا قطبی مورد هدف طراح سوال ، ید ، نفتالن و فسفر سفید است .
3حلال های ناقطبی : مهمترین حلال های ناقطبی عبار ت اند از : هگزان ، تولوئن ، بنزن ، نفت و کربن تترا کلرید.
4اکثر اسید ها و باز ها و نمک ها در آب حل میشوند نه در حلال های نا قطبی همچنین حلال های نا قطبی در آب حل نمیشوند ، بنابراین مخلوط آنها با آب منجر به تشکیل یک مخلوط نا همگن میشود . توجه شود که ید در الکل به خوبی حل میشود .
و اما موارد دیگر از انحلال پذیری:
1اتانل در آب به دلیل تشکیل پیوند هیدروژنی قوی تر به خوبی حل میشود . به عبارتی در اتانل بخش قطبی بر بخش ناقطبی غلبه دارد ودر آب قطبی به خوبی حل میشود . ولی در بوتانل بخش نا قطبی بر بخش قطبی غلبه دارد و در مقایسه با اتانل به مقدار کمتری در آب حل میشود .
2ویتامین آ مولکولی است که بخش نا قطبی بر بخش قطبی غلبه دارد . بنابراین در آب حل نمیشود و محلول در چربی است . ولی در ویتامین ث بخش قطبی بر بخش نا قطبی غلبه دارد ، بنا براین ویتامین ث در اب به خوبی حل میشود .
3در انحلال های گرما ده محلول گرم میشود ودر انحلال های گرما گیر محلول سرد میگردد.
4انحلال تمام گازها د رآب گرما ده است به جز گازهای نجیب.
قبل از بررسی خواص دوره ای و گروهی,گروه های جدول تناوبی دانستن نکات زیر مهم و ضروری است:
1.شعاع در جدول تناوبی از بالا به پائین افزایش می یابد,و چپ به راست کاهش شعاع داریم.
2.فلزات الکترون از دست میدهند و به آرایش گاز نجیب ماقبل خود میرسند.
3.نا فلزات با گرفتن الکترون به آرایش گاز نجیب بعد از خود(یا هم دوره ی) خود میرسند.
4.اگر اتم خنثی الکترون از دست بدهد,به کاتیون(گونه ی دارای بار مثبت) تبدیل می شود.
5.اگر اتم خنثی الکترون بگیرد,به آنیون(گونه ی دارای بار منفی)تبدیل می شود.
6.در جدول از بالا به پائین افزایش می یابند:
عدد اتمی
عدد جرمی
واکنش پذیری فلزات
7.درجدول از چپ به راست افزایش می یابند:
عدد اتمی
عدد جرمی
الکترو نگاتیوی
چگالی
انرژی نخستین یونش
نقطه ی ذوب و جوش(البته درمورد این موضوع در روزهای آتی با سوالی از کنکور 95 بحث خواهیم کرد)⚡️
بار مؤثر هسته
ویژگی های فلزات گروه اول
از با لا به پائین عبارت اند از:
Li
Na
K
Rb
Cs
Fr
خواص فرانسیم به دلیل پرتو زا و کمیاب بودن بررسی نمیگردد
به فلزات گروه اول قلیایی می گویند.زیرا در آب ایجاد خصلت بازی (قلیایی) می کنند.
این گروه از نظر تغییرات خواص گروهی منظم ترین گروه در جدول تناوبی می باشد.
آرایش الکترونی لایه ظرفیت این گروه به nS1 ختم می شود.
فلزات این گروه با از دست دادن تنها یک الکترون به آرایش هشتایی پایدار(یعنی گاز نجیب ما قبل خود می رسند)و تشکیل +Mرا می دهند.
در این گروه از بالا به پائین شعاع افزایش می یابد.
به دلیل افزایش شعاع ; پیوند فلزی بین اتم های فلز سست می شود,و در نتیجه از بالا به پائین نقطه ی ذوب و جوش و سختی کاهش می یابد.
به دلیل افزایش شعاع جاذبه ی هسته روی الکترون لایه ی ظرفیتی کاهش می یابد که همان کاهش بار موثر هسته است. پس از بالا به پایین از دست دادن الکترون راحتتر می شود, و در نتیجه خصلت فلزی افزایش می یابد.
هرچقدر فلزی الکترون راحتتر از دست بدهد,واکنش پذیری آن فلز بالا است,پس از بالا به پائین واکنش پذیری نیز افزایش می یابد
بطور مثال واکنش Na با آب سریع است و تولید نور و گرما می کند,اما واکنش Cs با آب بسیار سریع و انفجاری است و تولید نور و گرمایی شدیدی می کند.
واکنش کلی, فلزات گروه اول با آب
M + H2O —–> M(OH) + 1/2 H2
M=فلز گروه اول
M(OH)=هیدروکسد فلز گروه اول
به یاد داشته باشیم شعاع با انرژی نخستین یونش و الکترو نگاتیوی رابطه ی عکس دارد.
از بالا به پائین با افزایش شعاع الکترو نگاتیوی و انرژی نخستین یونش کاهش می یابد.
بطوری که Cs کمترین انرژی نخستین یونش را در جدول تناوبی با 0.7 دارا می باشد.
بیشترین خصلت فلز ی را در جدول تناوبی Cs داراست.
کمترین انرژی نخستین یونش مربوط به Cs است
(مطالب در حد کتاب درسی هستند)
بلوک های جدول تناوبی
?بلوک S: زیر لایه ی S در حال پرشدن,شامل گروه 1 و 2 میباشد.
?بلوک P: زیرلایه ی P در حال پر شدن,شامل گروه های 13 تا 18 میباشد.
?بلوک d:زیر لایه ی d در حال پرشدن,شامل گرو های 3 تا 12 میباشد.(عناصر واسطه)
?بلوک f: زیر لایه ی fدر حال پرشدن,شامل لانتانید ها و اکتیند ها ست.(عناصر واسطه ی داخلی)
نکاتی در رابطه با انرژی یونش عناصر
برای سبقت گرفتن از رقیبانتان در کنکور و فهم بهتر از مطالب انرژی یونش دانست مطالب زیر ضروری است.
چون انرژی یونش متضمن جذب انرژی است علامت آن همواره مثبت است.
انرژی یونش در یک تناوب از چپ به راست افزایش می یابد.
دریک تناوب:بار موثر هسته افزایش ⬅️جدا کردن الکترون دشوار⬅️انرژی یونش افزایش
انرژی یونش دریک گروه از بالا به پایین کاهش می یابد.
از بالابه پایین بار موثر هسته افزایش می یابداما این اثر با افزایش تعداد الکترون های پوششی در لایه درونی حذف می شود وجدا کردن الکترون آسانتر می شود وانرژی یونش کاهش می یابد.
انرژی یونش عناصر واسطه داخلی تقریبا ثابت است .
فلزات تمایل به از دست دادن الکترون وتشکیل یون مثبت یا همان کاتیون دارند درنتیجه انرژی یونش کمتری دارند ولی نافلزات عناصری با انرژی یونش بالابه شمار می آیند.
گاز های نجیب همه بجز هلیم دارای آرایش الکترونی ns2 /np6 می باشند.
عناصر گروه ۲هریک دارای یک لایه فرعی پرشده در بیرونی ترین لایه اند.
عناصر گروه ۱۲هریک دارای یک لایه فرعی پرشده دربیرونی ترین لایه اند.
عناصر گروه ۱۵ هریک دارای یک لایه فرعی pنیمه پر دربیرونی ترین لایه اند.
آرایش الکترونی عناصر گروه ۲ ،۱۲ ،۱۵ و۱۸بالاتر از انرژی یونش عناصر گروه قبل وبعد خود هستند.
درنتیجه آرایش الکترونی این چهار گروه نسبتا پایدار به شمار می روند وجدا کردن الکترون از آنها دشوار است.
نکاتی در رابطه با انرژی یونش عناصر
برای سبقت گرفتن از رقیبانتان در کنکور و فهم بهتر از مطالب انرژی یونش دانست مطالب زیر ضروری است.
چون انرژی یونش متضمن جذب انرژی است علامت آن همواره مثبت است.
انرژی یونش در یک تناوب از چپ به راست افزایش می یابد.
دریک تناوب:بار موثر هسته افزایش ⬅️جدا کردن الکترون دشوار⬅️انرژی یونش افزایش
انرژی یونش دریک گروه از بالا به پایین کاهش می یابد.
از بالابه پایین بار موثر هسته افزایش می یابداما این اثر با افزایش تعداد الکترون های پوششی در لایه درونی حذف می شود وجدا کردن الکترون آسانتر می شود وانرژی یونش کاهش می یابد.
انرژی یونش عناصر واسطه داخلی تقریبا ثابت است .
فلزات تمایل به از دست دادن الکترون وتشکیل یون مثبت یا همان کاتیون دارند درنتیجه انرژی یونش کمتری دارند ولی نافلزات عناصری با انرژی یونش بالابه شمار می آیند
گاز های نجیب همه بجز هلیم دارای آرایش الکترونی ns2 /np6 می باشند.
عناصر گروه ۲هریک دارای یک لایه فرعی پرشده در بیرونی ترین لایه اند.
عناصر گروه ۱۲هریک دارای یک لایه فرعی پرشده دربیرونی ترین لایه اند.
عناصر گروه ۱۵ هریک دارای یک لایه فرعی pنیمه پر دربیرونی ترین لایه اند.
آرایش الکترونی عناصر گروه ۲ ،۱۲ ،۱۵ و۱۸بالاتر از انرژی یونش عناصر گروه قبل وبعد خود هستند.
درنتیجه آرایش الکترونی این چهار گروه نسبتا پایدار به شمار می روند وجدا کردن الکترون از آنها دشوار است.
عدد اتمی: به تعداد پروتون های یک اتم گفته میشود و با Z نمایش داده می شود
عدد جرمی: به تعداد پروتون و نوترون های یک اتم گفته میشود و با A نمایش داده می شود.
اتم و یون یک عنصر در تعداد الکترون و ارایش الکترونی و شعاع با هم تفاوت دارند بطوری که:
شعاع اتم خنثی > شعاع کاتیون
شعاع اتم خنثی < شعاع آنیون
برای جداسازی ایزوتوپ ها از روش فیزیکی استفاده میشود نه شیمیایی چون خواص فیزیکی متفاوت دارن و در خواص شیمیایی یکسان انند
جرم پرتو الفا 4 برابر اتم هیدروژن(H) هست نه مولکول هیدروژن(H-H)
هدف از ازمون شعله یافتن رنگی هست که محلول چند ترکیب شیمیایی فلز دار به چراغ بونزن میدهد
اگر دو الکترون دارای ms متفاوت کنار هم قرار گیرند بین انها یک جاذبه مغناطیسی برقرار می شود
انرژی دومین یونش گروه یک بیشتر از گروه دوم هست
هر چه فراوانی یک ایزوتوپ بیشتر باشد پایداریش هم بیشتره یعنی با هم نسبت مستقیم دارند
در اشعه x طول موج با بار مثبت هسته رابطه مستقیم دارد
نور مریی نسبت به پرتوهای فرابنفش طول موج بلند تر و انرژی کمتر دارد
گازهای نجیب
به ترتیب از بالا به پائین عبارت اند از;
He
Ne
Ar
Kr
Xe
Rn
عناصر این گروه به جز He در آخرین لایه ی الکترونی خود 8 الکترون دارند!
❌به همین دلیل میل ترکیبی آنها با عناصر دیگر کم است.
در گذشته چون هیچ ترکیبی از عناصر این گروه شناسایی نشده بود
به عناصر این گروه گاز های بی اثر می گفتند
اما امروزه دانشمندان توانسته اند از Rn,Xe,Kr ترکیباتی شناسایی بکنند مانند XeF2(دی فلوئور زنون)و..
(❗️علت اینکه از Ar,Ne,He نتوانسته اند تا کنون ترکیبی حتی در آزمایشگاه هم شناسی بکنند این است که;با موثر هسته ی این عناصر بر روی الکترون های ظرفیتی زیاد است و این موضوع باعث شده که الکترونهای ظرفتی این عناصر برانگیخته نشوند)
عناصر این گروه بصورت تک اتمی هستند,و تنها نافلزاتی هستند که بصورت گازی دو اتمی نیستند
از این عناصر در صنعت استفاده ی زیادی می کنند مانند نئون در تابلوهای تبلیغاتی و آرگون در جوشکاری زیر اتمسفر
فلزات و نافلزات به ترتیب با از دست دادن و گرفتن الکترو به آرایش پایدار هشتایی یا گاز نجیب می رسند.(این موضوع بیشتر در مورد عناصر اصلی صادق است)
تعیین گروه و تناوب برای یه عنصر.
‼️سوالاتی در این رابطه مطرح خواهد شد,تیپ بندی این دسته مسائل بسیار زیاد است و باید اطلاعات زیادی در دست داشته باشیم.
که یکی از سوالات احتمالی کنکور می باشد.
انرژی نخستین یونش و یا انرژی یونش متوالی یک عنصر بطور مستقل و یا بصورت ترکیبی ?در ? سوال کنکور است
ترکیباتی که رنگ سفید دارند
نمک طعام (NaCl)
آمونیوم کلرید
(نشادر)(NH4Cl)
رسوب
باریم سولفات(BaSO4)
مس سولفات
خشک(CuSO4)
رسوب نقره کلرید(AgCl)
رنگ شعله آلومینیوم و
منیزیم
اکسید منیزیم(MgO) لایه ای ترد و سفید رنگ
کلسیم کربنات(CaCO3)
قند و شکر
پرتوهای رادیواکتیو
(آلفا – بتا – گاما )
مواد پرتوزا ، هسته ناپایدار داشته و ضمن متلاشی شدن هسته آنها ، پرتوهایی از خود منتشر می کنند که به آنها پرتوهای رادیواکتیو گفته می شود .
پرتوی آلفا
هر ذره پرتوی آلفا شامل ۲ عدد پروتون و ۲ عدد نوترون است ، بنابراین می توان گفت پرتوی آلفا از جنس هسته یون هلیم ( +He2) است . بار مثبت داشته و در میدان الکتریکی به سمت قطب منفی منحرف می شود .
ذرات آلفا هنگام برخورد به موانع مختلف ، الکترون جذب کرده و تبدیل به اتم هلیم می شوند و بصورت گاز هلیم وارد هوا می گردند.
پرتوی بتا
پرتوی بتا از جنس الکترون بوده و بار آن منفی است و در میدان الکتریکی جذب قطب مثبت می شود.
ذرات بتا هنگام برخورد با موانع مختلف جذب شده و بصورت الکترون به زمین برمی گردد .
پرتوی گاما
پرتوی گاما از جنس امواج الکترومغناطیس است که طول موج بسیار کوچکی داشته و بسیار پرانرژی است . بدون بار بوده و در میدان الکتریکی به سمت قطبهای مثبت و منفی منحرف نمی شود .
هر چند که بار ذرات آلفا از بار ذرات بتا بیشتر است ، ولی چون جرم ذرات آلفا خیلی خیلی بیشتر از جرم ذرات بتا است ( حدود ۸۰۰۰ برابر ) لذا میزان انحراف پرتوی آلفا در میدان الکتریکی کمتر از پرتوی بتا است . در واقع می توان گفت نسبت بار به جرم ذرات بتا از ذرات الفا بیشتر است . ( هرچه نسبت بار به جرم بیشتر باشد انحراف بیشتر است)
جزوه جمعبندی شیمی کنکور
پیوند های شیمیایی
پیوندهای شیمیایی ازمتصل شدن اتم ها به یکدیگر ایجادمی شوند که نتیجه تغییر درتوزیع الکترون هستند.
سه نوع پیوند شیمیایی وجود دارد:
1-پیوند یونی: از انتقال الکترون از یک نوع اتم به اتم دیگر تشکیل می شود.جاذبه الکترواستاتیکی بین یون های دارای بار مخالف آنها
ل را دریک ساختار بلوری
نگه می دارد.
2-پیوندکوالانسی: الکترون منتقل نمی شود بلکه به اشتراک گذاشته می شود.یک پیوند کوالانسی ساده مرکب ازیک جفت الکترون مشترک دربین دواتم است .مولکول از اتم هایی با پیوندهای کوالانسی تشکیل شده است.
3-پیوند فلزی: درفلزات وآلیاژها وجود دارد الکترون های لایه پیوندی این اتم ها آزادانه درتمام ساختار حرکت می کنند.وعامل بستگی اتم ها هستند.
مشکلات خود را با ما در میان بگذارید
نحوه ی برنامه ریزی صحیح
کنترل استرس و زمان
مشاوره ی انگیزشی
مشاوره ی تحصیلی
ایجاد چهارچوب درسی و ذهنی
کنترل زمان
برنامه ریزی صحیح
عدم کنترل استرس
استفاده ی نادرست از تلفن همراه
و همه و همه …
جلسات مشاوره رایگان فرد به فرد برای همه سوالات شما
با ما در ارتباط باشید…
مشاوره تلفنی ویژه کنکور تجربی توسط دانشجویان و فارغ التحصیلان
پزشکی ، دندان پزشکی و داروسازی
از طریق تلفن ثابت در سراسر کشور با شماره زیر تماس بگیرید
پاسخگویی از ۸ صبح تا 12 شب حتی ایام تعطیل
وقتی خوب نیستی
حتی وقتی هیچ چیز بر وفق مرادت بنظر نمی آید
همیشه یه راهی هست
به خودت باور داشته باش
به خاطر بسپارزندگی بدون چالش،مزرعه بدون حاصل است.
زندگی ما با تولد شروع نمی شود با تحول آغاز می شود.
لازم نیست بزرگ باشی تا شروع کنی،شروع کن تا بزرگ شوی
جهت مشاوره در زمینه جزوه تکنیکی جمع بندی و مرور شیمی نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲
از تلفن ثابت در سراسر کشور با شماره ۱۶۱۳_۹۰۷_۹۰۹ (بدون پیش شماره) تماس بگیرید
در صورت عدم دسترسی به تلفن ثابت یا استفاده از کد تخفیف کلیک کنید.
پاسخگویی از ۸ صبح تا ۱۲ شب حتی ایام تعطیل