راهنمایی ثبت نام و قبولی در مقطع آزمون دکتری 98 - 99

در این مطلب به راهنمایی ثبت نام و قبولی در مقطع آزمون دکتری 98 - 99 خواهیم پرداخت. آنچه داوطلبان مقطع PhD در ایران باید بدانند را در این مطلب خواهیم گفت.

راهنمای عمومی تحصیل در مقطع دکتری در ایران

شمار فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی، علوم انسانی و حتی پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد رو به افزایش است و علایق ایرانیان به‌خصوص جوان‌ها برای تحصیل در مقطع دکتری که برای خیلی‌ها، آرزویی رویایی به شمار می‌رود، روند صعودی را نشان می‌دهد.

سال‌ به‌ سال بر تعداد متقاضیان تحصیل در مقطع PhD دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی خصوصی و دولتی کشور افزوده می‌شود، درحالی‌که ظرفیت پذیرش دانشجوی مستعد بر اساس شرایط و ضوابط پذیرش دانشجوی دکتری به‌هرحال محدود است. به همین خاطر، برخی از داوطلبان، مهاجرت و تحصیل توأم در خارج از کشور را در دستور کار قرار می‌دهند که البته هزینه‌ها و چالش‌های مخصوص به خود را دارد.

در هر رشته‌ای که در ایران بخواهید در مقطع دکتری تحصیل کنید، محدودیت‌های قبولی برای شما بسیار بیشتر از مقطع کارشناسی ارشد است. برای همین باید از آیین نامه ها و ضوابط موجود به‌روز شده مطلع باشید. حتی اگر برای پرداخت هزینه‌ها در دانشگاه‌های غیردولتی هم مشکلی نداشته باشید، باز برای پذیرش، می‌بایست حداقل‌هایی را ارائه کنید. در گفتار امروز، تلاش می‌کنیم راهکارهایی مفید برای آنچه شمارا جهت قبولی در مقطع دکتری در رشته‌های مختلف در دانشگاه‌های ایران یاری می‌دهد، ارائه کنیم.

آزمون دکتری و داوطلبان

برای دریافت آخرین اطلاعات آزمون دکتری می توانید با مشاور گروپ تماس حاصل نمایید. گروه مشاوران قصد دارد به راهنمای گام به گام آزمون دکتری در طی روزهای آینده بپردازد. این مقطع تحصیلی یک از مهمترین نقاط زندگی فرد محسوب شده و قبولی در آزمون دکتری یک موفقیت بزرگ برای داوطلبان محسوب می شود.

صورت‌مسئله: آزمون دکتری 97ا! مسئله این است!

آمارها نشان می‌دهد به نسبت جمعیت، بیشترین فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در عرصه‌های فنی و مهندسی را به نسبت بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته دنیاداریم؛ یعنی جامعه امروز ایران با حجم گسترده‌ای از مهندسان در رشته‌های مختلف از عمران و مکانیک گرفته تا متالوژی و برق و معدن روبروست. درحالی‌که بازار کار به این اندازه کشش جذب نیروی متخصص را نداشته و بعضاً نیروهای فارغ‌التحصیل، توانمندی علمی و اجرایی لازم برای جذب در بازار کار را ندارد.

برای شما، قبولی در دوره دکتری، نه شرط لازم برای موفقیت و درآمد و کسب‌وکار باشد، نه شرط کافی. نه در ایران و نه در هیچ جای دنیا، در اختیار داشتن مدرک دکتری حتی از دانشگاه هاروارد آمریکا، شرط لازم یا کافی برای ورود به فهرست میلیاردرهای فورچون ۵۰۰ و لیست فوربس و امثالهم نبوده است. کافی است کتاب آنچه هاروارد به شما نمی آموزد (WHAT THEY DO NOT TEACH YOU AT HARVARD BUSINESS SCHOOL) که یکی از کتاب‌های مهم قرن بیستم بود و به تقدم تجربه بر مدرک دانشگاهی دلالت دارد را مطالعه کنید! یا کتاب کامیابی آقای هوندا، مؤسس شرکت خودروسازی HONDA ژاپن!

قبولی آزمون دکتری، خوشحالی یا ناراحتی

پس قبولی یا عدم قبولی در آزمون دکتری، نه شمارا خیلی خرسند و نه خیلی ناراحت کند. ده‌ها هزار دانشگاه در سراسر دنیا مقطع دکتری در رشته و گرایش موردنظر شما ارائه می‌کنند. سال آینده می‌توانید دوباره در آزمون دکتری شرکت کنید. اکثر کارآفرینان و فعالان کسب‌وکار و اقتصاد و صنعت، مدرک دکتری ندارند؛ بنابراین، آنچه برای شما ملاک باشد، علم و آگاهی باشد که فاکتوری فرصت‌آفرین است و نه مدرک دکتری.

دکتری یا مدرک صلاحیت حرفه‌ای؟!

اگر به هر دلیلی در آزمون دکترای داخل قبول نشدید و قصدی هم برای ادامه تحصیل در خارج از کشور نداشتید، به فکر اخذ مدارک صلاحیت حرفه‌ای در رشته خود باشید. مهم نیست چه رشته کارشناسی ارشد دارید، سازمان‌ها و مؤسسات بین‌المللی معتبری هستند که در رشته و گرایش شما، دوره‌های تخصصی و حرفه‌ای مبتنی بر نیازهای بازار کار را تعریف و ارائه می‌کنند و مدارکی به داوطلبان می‌دهند که دست‌کمی از مدرک ارشد یا دکتر ندارد.

به همین خاطر است که نه‌تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهای دنیا، اخذ مدارک بین‌المللی صلاحیت حرفه‌ای توسط فارغ‌التحصیلان کارشناسی، به دریافت مدرک کارشناسی ارشد ترجیح داده می‌شود. مثلاً اخذ مدرک بین‌المللی مدیریت پروژه (PMP) از موسسه PMI که اعتبار و پرستیژ بین‌المللی در میان کارفرمایان جهان دارد، بعضاً از اخذ مدرک کارشناسی ارشد مدیریت ساخت یا مهندسی صنایع ارجح داده می‌شود.

شاید علت را بتوان در کاربردی بودن مدرک PMP یا مدارک مشابه در حوزه صلاحیت حرفه‌ای (مثل NEBOSH در عرصه HSE) به نسبت اخذ کارشناسی ارشد دانست.

به‌هرحال، حتی اگر در رشته‌ای مدرک کارشناسی ارشد را دریافت کردید، چه از دانشگاه‌های داخل و چه خارج و قصد تحصیل در مقطع دکتر در ایران رادارید، تلاش کنید در رشته خود، مدارک صلاحیت حرفه‌ای اخذ کنید. این قضیه، رزومه شمارا تقویت کرده و شانس قبولی شمارا در دوره‌هایی که پذیرش بر اساس مصاحبه هست افزایش می‌دهد.

لطفاً برای قبولی در آزمون دکتری شتاب نکنید!

بسیار مشاهده کردیم که فلان پذیرفته‌شده در مقطع دکترای فلان دانشگاه، اگر تنها چند ماه بیشتر مطالعه می‌کرد یا رزومه خود را تقویت می‌کرد، شانس قبولی در مقطع دکتری دانشگاه بهتر در شهر بهتر را در اختیار داشت و بعضاً به‌جای پرداخت شهریه در دانشگاه‌های غیردولتی، امکان تحصیل رایگان با بورس در دانشگاه‌های دولتی برایش فراهم می‌شد. عجله نکردن باعث می‌شود که شرایط لازم علمی را برای ورود به این مقطع به دست آورید و وارد چالش‌های امروز علم فروشی در بازار (مثل چاپ مقاله ۳ هفته‌ای در ISI و...) نشوید.

برای قبولی دکتری پس از مقطع کارشناسی ارشد، هیچ‌وقت عجله نکنید. ورود به مقطع دکتری، نیاز به حوصله، وقت و دانش حداقل در حوزه‌ای است که قصد تحصیل‌دارید. مقطع دکتری چه در ایران و چه در هر نقطه‌ای از دنیا، نیازمند محقق مستقل (INDEPENDET RESEARCHER) است؛ یعنی چی؟ یعنی اینکه اگر به شما موضوعی داده شد، بتوانید به‌صورت انفرادی، بخش اعظمی از کار را (چه تحقیقی کیفی و چه کمی) انجام داده و نتایج را در اختیار استاد راهنما قرار دهید.

بازخوانی در مقاطع پایین تر، لازمه مقطع دکتری

درحالی‌که چنین انتظاری معمولاً از دانشجویان کارشناسی و حتی کارشناسی ارشد نیست. در مقطع دکتری از شما انتظار می‌رود که بعضاً دروس مقطع کارشناسی را در رشته خود تدریس کنید. پس تسلط به مفاهیم درسی و بازخوانی دوباره آن الزامی است.

بنابراین برای قبولی در مقطع دکتری و حفظ کلاس و پرستیژ خود برای ورود به این مقطع و تحصیل در آن، تسلط مطلوب به مفاهیم درسی در مقاطع قبلی است. بسیار مشاهده می‌شود که دانشجوی دکترای پذیرفته‌شده، بعضاً با ساده‌ترین مفاهیم فلان درس در مقطع کارشناسی (به هر دلیلی) بیگانه بوده و متأسفانه گاهی این عدم تسلط، سبب نقصان‌هایی در پیشرفت کاری او در مقطع دکتری می‌شود.

برای قبولی در مقطع دکتری، ابتدا سعی کنید تسلط خود را به دروس تخصصی مقطع کارشناسی که دروس پایه هستند دوباره افزایش دهید.

برای قبولی در آزمون دکتری، مشورت کنید!

مشورت کردن علمی و تخصصی، حداقل چیزی است که از یک فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی ارشد در هر رشته‌ای انتظار می‌رود. چراکه شیوه پژوهش و رفرنس دهی و استفاده از منابع متقن که به قولی RELIABLE و VALID باشد را آموخته است؛ بنابراین، سعی کنید همواره این عادت علمی را که در دوره ارشد فراگرفته‌اید، نه‌تنها در طول زندگی بلکه برای ورود به مقطع دکتری حفظ کنید.

خیلی مهم است که شما پیش از ورود به گرایش خاصی از رشته خود در مقطع دکتری، با متخصصان این رشته در تعامل باشید. از یافته‌های پژوهشی آن‌ها استفاده کنید. در جریان منابع علمی مرتبط روز قرار داشته باشید و برای نیازهای علمی خود، بیش از جستجوی عمومی در گوگل، از پروفایل‌های تخصصی متخصصان استفاده کنید و با آن‌ها در تعامل باشید. به همین خاطر، باید انگلیسی خود را تقویت کنید.

تلاش کنید که از فارغ‌التحصیلان مقطع دکتری یا دانشجویانی که در رشته و گرایش شما مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های مختلف هستند، مشورت کاربردی بگیرید. مشورت کاربردی یعنی چی؟ یعنی بدانید که اگر وارد مقطع دکترای فلان رشته مهندسی شدید، با کدام نرم‌افزار بیشتر باید کارکنید و تسلط به چه استانداردهای فنی موردنیاز است. کدام سازمان‌ها و پارک‌های فناوری و مؤسسات خصوصی یا دولتی علاقه‌مند به موضوع کاری شما برای تجاری‌سازی ایده‌های شما هستند؟

از کدام موسسه دولتی یا خصوصی می‌توان فاند لازم را برای توسعه پروژه‌های مقطع دکتری دریافت کرد؟ همین راهکارها سبب می‌شود که شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاهی (university spinoff companies) در کشورهای مختلف دنیا به‌خصوص سوئد و ایالات‌متحده با همکاری دانشجویان دکتری و شرکت‌های کارآفرین شکل بگیرد. همه این‌ها، اشراف اطلاعاتی شمارا برای ورود به مقطع دکتری افزایش می‌دهد.

رزومه آکادمیک داشته باشید!

مسئله بعدی برای قبولی در دوره دکتری، رزومه آکادمیک است. خیلی مهم است که شما برای رشته و مقطعی که اقدام می‌کنید، رزومه خوب قابل دفاع و رقابتی داشته باشید. خیلی‌ها معدل خوب دارند. خیلی‌ها از دانشگاه حی خیلی خوب دادنش آموخته‌شده‌اند؛ اما خیلی‌ها مقالات کیفی و کمی در ژورنال‌های معتبر داخلی و خارجی ندارند و خلاصه پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد آن‌ها در نشریات مختلف منتشر و مورد رفرنس (citation) قرار نگرفته است. به این موضوع توجه کنید که حتماً پیش از ورود به مقطع دکتری، ۱ یا چند مورد مقاله منتشرشده در ژورنال‌های کنفرانس‌های معتبر بین‌المللی سابمیت کنید تا هم مدت‌زمان کمتری منتظر داوری مقالات باشید و هم هزینه کمتری بابت انتشار پرداخت کنید. این قضیه سبب دریافت توصیه‌نامه (recommendation letter) از اساتید کنفرانس نیز می‌شود که خود سند خوبی دال بر ظرفیت‌های علمی شما است.

رزومه نویسی آکادمیک هم فرمولی دارد که باید فرابگیرید. چه برای قبولی دکتری و چه برای حضور در بازار کار. بعضاً دانشگاه‌ها از داوطلبانی که در مرحله اول پذیرفته‌شده‌اند، برای ورود به مرحله بعدی، درخواست بیانیه هدف (STATEMENT OF PURPOSE) می‌کنند یا همان پروپوزال که چه برنامه‌ای برای ورود به مقطع دکتری دارند و به‌نوعی مأموریت و چشم‌انداز آن‌ها چیست. این سطح را باید در انتهای مقطع کارشناسی ارشد تقویت کنید و به درکی در این زمینه برسید.

۸ نکته برای داوطلبان آزمون دکتری

ماحصل بحث ما در این گفتار که راهنمای عمومی به داوطلبان تحصیل در مقطع دکتری هست، هشت فاکتور زیر است که بعضاً در میان شماری از داوطلبان ورود به مقطع دکتری در ایران مورد غفلت قرار می‌گیرد.

• تسلط به مفاهیم دو مقطع قبلی
• رزومه آکادمیک
• شتاب نکردن برای ورود به مقطع دکتری
• مشورت مطلوب با دانشجویان مقطع دکتری
• چاپ خلاصه پایان‌نامه در ژورنال‌های کنفرانسی
• تلاش برای انتشار مقالات کمی یا کیفی در ژورنال‌های معتبر خارجی/داخلی
• اخذ مدارک صلاحیت حرفه‌ای در رشته موردنظر خود
• تعیین MISSION/VISION برای تحصیلات آکادمیک تکمیلی

فراموش نکنید که برای ورود به مقطع دکتری و ادامه تحصیل در آن، می‌بایست اصول تحقیق انفرادی حرفه‌ای را بدانید و به کار ببرید. طبق اعلام اخیر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، چاپ مقاله علمی، شرط دفاع از رساله دکتری اعلام‌شده است. پس باید پیش از ورود به این مقطع، ابزارهای لازم پژوهشی را فرابگیرید و خود را آماده حضور در این عرصه و کارزار علمی کنید تا بازدهی حداکثری کسب کنید چراکه باید: اسباب بزرگی، همه آماده کنی.

جهت دریافت مشاوره تحصیلی در مقاطع مختلف در ایران و خارج از کشور، از طریق فرم ارتباطی سایت با کارشناسان ما در تماس باشید.

مطالب تکمیلی

• راهنمای آزمون سراسری سال ۹۷
• راهنمای ثبت نام داوطلبان کنکور سراسری ۹۷ – ۹۸
• تعاریف و اصطلاحات مهم در ثبت نام کنکور سراسری ۹۷ – ۹۸
• شرایط عمومی و اختصاصی ثبت نام کنکور سراسری ۹۷ – ۹۸
• مراحل ثبت نام آزمون سراسری و مراحل دریافت کارت
• معرفی زیرگروه‌های آزمایشی گروه علوم ریاضی و فنی کنکور ۹۷
• معرفی زیرگروه‌های آزمایشی گروه علوم تجربی کنکور ۹۷
• معرفی زیرگروه‌های آزمایشی گروه علوم انسانی کنکور ۹۷